Биоалуантүрлілікті сақтау

GRI 306-2GRI 306-3GRI 306-4GRI 306-5

Басқару тәсілі

ҚМГ өзінің Экологиялық саясаты аясында биоалуантүрлілікті сақтау және экожүйелерге әсерді барынша азайту жөніндегі міндеттемелерді қабылдайды. Компания жауапты табиғат пайдалану қағидаттарын ұстанып, өндірістік қызметтің қоршаған ортаға теріс әсерінің алдын алу және оны жұмсарту шараларын іске асырады.

ҚМГ қағидаттары мен міндеттемелері

Компания өз қызметінде келесі қағидаттарды басшылыққа алады:

• Сирек және жойылу қаупі төнген жануарлар түрлерінің мекендеу ортасы ретінде маңызды ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда қызмет жүргізуге тыйым салу. Экологиялық тұрғыдан осал аумақтарда жұмыстар басталғанға дейін тәуекелдерге бағалау жүргізіледі.
• Мүмкін болатын елеулі әсерлердің алдын алу, азайту, қалпына келтіру және өтемақы төлеуді қамтитын салдарларды жұмсарту шараларының иерархиясын қолдану.
• Қоршаған ортаны қорғау және биоалуантүрлілікті сақтау саласындағы инновациялық шешімдерді әзірлеу үшін ғылыми зерттеу бағдарламалары мен салалық әріптестіктерге қатысу.
• ҚМГ және мердігер ұйымдар қызметкерлерінің келісімшарттық аумақтарда заңсыз аңшылықпен, балық аулаумен және өзге де табиғи ресурстарды пайдаланумен айналысуына тыйым салу.

2025 жылы ҚМГ компаниялар тобының барлық кәсіпорындарын қамтитын, экожүйелерді қорғауға бағытталған кешенді шараларды көздейтін биоалуантүрлілікті сақтау жөніндегі ұзақмерзімді бағдарламаны әзірлеуді жоспарлап отыр.

Биоалуантүрлілікке әсерді басқару бойынша оқыту

2024 жылғы қыркүйек айында ҚМГ Корпоративтік орталығы еншілес және тәуелді ұйымдардың мамандарына биоалуантүрлілікке әсерді басқару мәселелері бойынша оқыту ұйымдастырды. Бағдарламаға ҚМГ Корпоративтік орталығы мен компаниялар тобының экологтары мен инженерлері қатысты.

Оқытудың мақсаты – кәсіпорынды басқару контекстінде биоалуантүрлілік мәселелері бойынша терең түсінік қалыптастыру болды. Оқу барысында қатысушылар өндірістік қызметтің қоршаған орта мен биоалуантүрлілікке әсерінің негізгі аспектілерін, бұл әсерді азайту әдістерін, сондай-ақ есепке алу және есептілік талаптарын зерттеді

Ерекше назар келесі тақырыптарға аударылды:

• халықаралық стандарттар мен үздік практикаларды ескере отырып, биоалуантүрлілікке әсерді бағалау, көрсеткіштер мен биоиндикацияларды талдау;
• табиғатқа қатысты қаржылық ақпаратты жариялау бойынша жұмыс тобының (TNFD) және Global Reporting Initiative (GRI) ұсынымдары;
• биоалуантүрлілікке әсерді азайту бойынша шаралар иерархиясының қағидаттары, олар төрт негізгі әрекетті қамтиды: әсердің алдын алу, сақтау, қалпына келтіру және өтемақы беру.

Мұндай тәсіл ҚМГ басқару жүйесіне биоалуантүрлілік мәселелерін интеграциялауға ықпал етіп, тұрақты даму мен халықаралық экологиялық стандарттардың сақталуын қамтамасыз етеді.

Экожүйелерге әсерді бақылау және бағалау

Солтүстік Каспийдің мемлекеттік қорғалатын аймағында орналасқан учаскелерде фондық экологиялық зерттеулер, сондай-ақ ұңғымаларды бұрғылау және сынақтан өткізу жұмыстары жүргізілді. Қазіргі уақытта бұл аумақтардағы антропогендік әсер төмен деңгейде қалып отыр және жануарлар мен құстардың қоныс аударуына кедергі келтірмейді.

Теңіздегі операциялар кезінде қоршаған ортаға әсер ететін негізгі факторларға мыналар жатады:

• құрылыс кезеңінде судың лайлануы нәтижесінде тұнбалар концентрациясының артуы;
• қарқынды кеме қозғалысына байланысты түпкі шөгінділер құрылымының өзгеруі;
• бұрғылау және пайдалану кезеңінде шу арқылы болатын физикалық әсер.

Экологиялық жағдайды бақылау мақсатында өндірістік экологиялық мониторинг жүргізіледі, оған жойылған ұңғымаларға бақылау жүргізу және гидрология, гидрохимия, гидробиология және ихтиология салаларындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары (ҒЗЖ) кіреді. Бұл зерттеулер балық ресурстарына болдырмауға болмайтын әсер үшін қарастырылған өтемақы шараларының құрамдас бөлігі болып табылады.

Электр беру желілерінің орнитофаунаға әсері

Өндірістік қызметпен байланысты экологиялық проблемалардың бірі – электр беру желілерімен (ЭБЖ) соқтығысу және электр тогымен зақымдану салдарынан құстардың қырылуы. Бұл мәселе әсіресе ағашты өсімдіктері жоқ далалық және шөлейтті аймақтарда өзекті, өйткені мұндай жерлерде ЭБЖ тіректері жыртқыш құстар үшін ұя салуға және демалуға ыңғайлы орынға айналады.

ҚМГ құстар үшін қауіпті учаскелерге тұрақты мониторинг жүргізіп, арнайы зерттеулер мен өндірістік экологиялық бақылау аясында сыни маңызы бар аймақтарды анықтайды. Компания теріс әсерді азайту шараларын қабылдауда, соның ішінде ЭБЖ-ға визуалды маркерлер орнату және басқа да қорғаныс тетіктерін енгізу.

Биоалуантүрлілікті сақтаудың стратегиялық тәсілі

ҚМГ табиғатты қорғау іс-шараларын ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда да, олардың сыртында да жүзеге асырады. Биоалуантүрлілікті сақтау саясаты мынадай бағыттарды қамтиды:

• жануарлар мекендейтін және миграциялық жолдарын сақтау;
• экожүйелерге келетін ықтимал залалды барынша азайту және өтемақы төлеу шаралары;
• қалпына келтіру іс-шаралары арқылы бұзылған аумақтардың көлемін қысқарту.

Биоалуантүрлілікке теріс әсерді азайту мақсатында мұнай өндіру және тасымалдау нысандарында өндірістік процестердің ұзақтығы, қарқындылығы және әсер ету деңгейлері оңтайландырылады.

ҚМГ биоалуантүрлілікті қорғау саласындағы жаңа бастамалар мен ұсыныстар үшін ашық және мүдделі тараптарды өз идеяларын келесі электрондық пошта арқылы жолдауға шақырады: hse@kmg.kz.

ҚМГ-нің қызмет ету өңірлеріндегі ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен биоалуантүрлілік

Солтүстік Каспий экожүйесі

Солтүстік Каспий – Каспий теңізінің ең өнімді бөлігі, онда биологиялық ресурстар қоры өте мол. Бұл аймақтың суларында 25 түрлі балық түрі мекендейді, олардың ішінде бекіре тұқымдас балықтардың үлесі айтарлықтай жоғары – бұл бассейндегі әлемдік қордың 70–80 %-ына дейін жетеді.

Солтүстік Каспийдің шығыс бөлігі және Еділ, Жайық пен Ембі өзендерінің атыраулары ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың құрамына кіреді. Бұл сулы-батпақты алқаптар Еуразиядағы биоалуантүрлілік үшін аса маңызды, өйткені олар миллиондаған су құстары мен су маңындағы құстар үшін ұя салу, түлке шығу, қоныс аудару және қыстап шығу орны болып табылады. Солтүстік Каспий арқылы Еуразиядағы ең ірі қоныс аудару бағыттарының бірі – Сібір-Қара теңіз-Жерорта теңізі миграциялық жолы өтеді.

Фондық экологиялық зерттеулер көрсеткендей, солтүстік-шығыс Каспий арқылы 70-тен астам құс түрі миграция жасайды. Олардың ішінде Қазақстанның Қызыл кітабына енген бес сирек құс түрі бар.

Жер үсті биоценоздарында Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген бес құс түрі ұя салады, олардың ең көбі – дала бүркіті. Ерекше құстардың қатарында – айыртұмсық (шилоклювка), сауысқан және кіші аққұтан (малая цапля) бар.

Каспий итбалығы (Phoca caspica) – Каспий теңізінде мекендейтін жалғыз ірі теңіз сүтқоректісі және эндемик түр болып табылады. Бұл жануар маусымдық миграция жасайды: қыс айларында Солтүстік Каспийде көбейіп, көктем мен жазда орталық және оңтүстік бөліктерге ауысып, күзде қайтадан теңіздің тайыз солтүстік аймағына оралады.

Табиғатты қорғау аумақтары және экожүйелерді мониторингтеу

ҚМГ келісімшарттық аумақтарда флора мен фаунаның жай-күйін, теңіз суының, түпкі шөгінділер мен атмосфералық ауаның ластану деңгейін бақылау арқылы белсенді экологиялық мониторинг жүргізеді.

• «Исатай» учаскесі Каспий теңізінің солтүстік бөлігінде, Маңғыстау облысындағы Бозашы түбегінің жағалауынан 45 км қашықтықта орналасқан және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жанында орналасқан.
• «Абай» учаскесі Каспий теңізінің қазақстандық секторының солтүстік-батыс бөлігінде, Атырау облысындағы Бозашы түбегінің жағалауынан 60–70 км қашықтықта орналасқан және Каспийдің қорғалатын аймағына кіреді.
• «Әл-Фараби» учаскесі Каспий теңізінің қазақстандық секторының оңтүстік бөлігінде орналасқан, оның батыс шекарасы Орта Каспий акваториясындағы Қазақстан мен Ресейдің мемлекеттік шекарасына іргелес жатыр.

Маңғыстау облысының ерекше қорғалатын табиғи аумақтары

Маңғыстау облысы табиғи әртүрлілікке бай және келесі ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қамтиды:

• Үстірт мемлекеттік табиғи қорығы;
• Республикалық маңызы бар Кендірлі-Қаясан қорғалатын аймағы;
• Сегіз қорықша және өңірлік табиғи парк.

Өңір аумағында сирек кездесетін жануарлар мекендейді, олардың ішінде Қазақстанның Қызыл кітабына енген Elaphe sauromates (сармат қарашұбар жыланы) бар. Өңірде кең таралған Орта Азиялық тасбақа Халықаралық табиғатты қорғау одағы (МСОП) жіктемесі бойынша жойылу қаупі төнген түр ретінде танылған.

Кендірлі-Қаясан қорғалатын аймағы дуадақ-красотка мен балобан сұңқарының тіршілік ортасын сақтау мақсатында құрылған. Бұл аймақта табиғатты пайдаланудың үш режимі қолданылады: қорықтық, қорықшалық және реттелетін режимдер.

Ақтөбе облысының ерекше қорғалатын аумақтары

Жергілікті маңызы бар мемлекеттік табиғи кешенді қорықша – «Көкжиде – Құмжарған». Қорықша аумағында республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи-қорық қорының екі объектісі орналасқан: Көкжиде құмды алқабы мен Көкжиде жер асты сулары. Бұл нысандар республикалық және халықаралық маңызы бар геологиялық объектілер тізіміне енгізілген.

Экологиялық бақылау және бірегей экожүйелерді сақтау

ҚМГ бірегей табиғи нысандарға жақын орналасқан мұнай өндіру аумақтарында қоршаған ортаның жай-күйіне қатаң бақылау жүргізеді:

• Ақтөбе облысындағы «Көкжиде – Құмжарған» қорықшасына іргелес орналасқан Өріктау, Әлібекмола және Қожасай кен орындарында жер асты суларының ластануын болдырмау мақсатында тұрақты экологиялық мониторинг жүргізіледі, соның ішінде Көкжиде құмды алқабында.
• Қаражанбас кен орны Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан және Солтүстік Каспий мемлекеттік қорғалатын аймағымен шектеседі. Бұл нысанда өндірістік экологиялық бақылау аясында флора мен фаунаның жағдайы жылына екі рет зерттеледі.