Атмосфералық ауаны қорғау

ҚМГ атмосфералық ауаны қорғауға басымдық береді, өйткені ластану деңгейі халықтың денсаулығы мен қоршаған ортаның жай-күйіне тікелей әсер етеді. Экологиялық саясат шеңберінде Компания ластаушы заттар шығарындыларын жүйелі түрде азайтып, заманауи технологиялық шешімдер мен автоматтандырылған мониторинг жүйелерін енгізуде, сондай-ақ газды алауда жағу көлемін қысқарту бойынша шараларды жүзеге асыруда.

Шығарындыларды басқару және жабдықты жаңғырту

ҚМГ-нің экологиялық қызметінің негізгі бағыттарының бірі – жабдықты жаңғырту және экологиялық тиімді технологияларды енгізу арқылы атмосфераға шығарындыларды азайту. Технологиялық пештерде отындық мазутты табиғи газбен ауыстыру, жаңа буындағы қоспаларды пайдалану, сондай-ақ көгалдандыру және аумақтарды абаттандыру бағдарламаларын іске асыру – осы бағыттағы негізгі шаралар қатарында.

Қосымша ретінде жанарғыларды жаңарту, жабдықтарды пайдалану режимін оңтайландыру және олардың жұмыс уақытын қысқарту бойынша жұмыстар жүргізілуде. Зиянды қосылыстармен шығатын газдарды тазарту, газды қайта өңдеу қуаттарын кеңейту және тиісті қондырғылар салу ластану деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді. Тұрақты мониторинг ықтимал ағуларды уақтылы анықтап, оларды шұғыл жоюды қамтамасыз етеді.

Негізгі экологиялық іс-шаралардың бірі – сақтау резервуарларын қалқымалы қақпақтармен жабдықтау. Бұл шешім сақталатын өнім үстіндегі бос кеңістікті жойып, ұшпа фракциялардың түзілуін барынша азайтады.

Атырау мұнай өңдеу зауытында (АМӨЗ) техникалық қайта жарақтандыру бағдарламасы аясында 2024 жылы ЭЛОУ АТ-2 қондырғысында 36 жанарғыны ауыстыру аяқталды. Жанарғылар International Combustion Equipment S.r.l. компаниясы өндірісінің өнімі болып табылады және тұтандыру жүйелерімен, жалынды бақылау датчиктерімен жабдықталған. Бұл олардың тиімділігін арттырып, ластаушы заттардың шығарындыларын азайтты. Сонымен қатар, жаңа шығынөлшегіштер, электржетекті шиберлер, газ тазалау сүзгілері, оттегі анализаторлары және түтінсорғыштардың жиілік реттегіштері орнатылды. Бұл шаралар жану процесін оңтайландырып, шығарындылар деңгейін төмендетуге мүмкіндік берді.

«ҚазТрансОйл» АҚ Касымов атындағы мұнай өңдеу зауытында 20 000 м³ көлеміндегі цистернаға понтон орнату жұмыстарын аяқтады. Мұнайдың бетін газ кеңістігінен оқшаулайтын бұл құрылғы көмірсутектердің булануын азайтып, атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларын 80 %-ға дейін қысқартуға мүмкіндік береді. Жалпы алғанда, 2024 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ нысандарындағы шығарындылар көлемі 2023 жылмен салыстырғанда 7 %-ға төмендеді.

Шығарындылар мониторингі және автоматтандырылған бақылау жүйелері

ҚМГ қоршаған ортаны кешенді бақылауды жүзеге асырады, оған атмосфералық ауаны, су ресурстарын және топырақ жамылғысын қадағалау кіреді. Бұл өндірістік қызметтің қоршаған ортаға тигізетін әсерін барынша азайтуға мүмкіндік береді. Компания тұрақты түрде өндірістік экологиялық бақылау жүргізіп отырады, ал өлшеу нәтижелері тоқсан сайын мемлекеттік қадағалау органдарына жіберіледі.

Өндірістік объектілер орналасқан аудандардағы ауа сапасына ерекше көңіл бөлінеді. Санитарлық-қорғау аймақтарының шекараларына стационарлық бақылау бекеттері орнатылып, ластаушы заттардың деңгейі өзгерген жағдайда жедел әрекет ету және түзету шараларын қабылдау қамтамасыз етіледі.

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің талаптарына сәйкес, 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап I санаттағы объектілер операторлары үшін Автоматтандырылған эмиссия мониторингі жүйесінің (АЭМЖ) болуы міндетті болды. АЭМЖ негізгі стационарлық көздердегі шығарындылар көрсеткіштерін нақты уақыт режимінде бақылауға және деректерді мемлекеттік органдарға жіберуге мүмкіндік береді.

АЭМЖ келесі кәсіпорындарда енгізілген: ҚОА, ММГ, АМӨЗ, ПМХЗ және ПКОП, ал KPI-де жүйені орнату және іске қосу-жөндеу жұмыстары аяқталу сатысында. Экологиялық бақылау құралдары пештер мен қазандықтар шығарындыларындағы күкірт ангидриді, күйе, азот оксидтері мен көміртек тотығының (CO) концентрациясын тіркейді. Деректер әр 20 минут сайын жаңартылып, мемлекеттік бақылау органдарына жіберіледі.

Автоматтандырылған мониторинг жүйелерін енгізу шығарындыларды нақты уақыт режимінде бақылауға ғана емес, сонымен қатар жабдықтың технологиялық параметрлерін реттеу арқылы ластану деңгейін азайтуға мүмкіндік береді. Осылайша, ҚМГ өндірістік процестерді жаңғыртуды эмиссияларға бақылауды күшейтумен ұштастыра отырып, атмосфералық ауаны қорғауға кешенді көзқарас ұстанады.

Атмосфераға ластаушы заттар шығарындылары

GRI 305-7

2024 жылы ҚМГ атмосфераға ластаушы заттар шығарындыларын азайту бойынша іс-шараларды жүзеге асыруды жалғастырды, бұл эмиссия көлемінің одан әрі қысқаруына ықпал етті. Компаниялар тобы бойынша шығарындылардың жалпы көлемі 116,765 мың тоннаны құрап, 2023 жылмен салыстырғанда 2 %-ға төмендеді.

• Азот оксидтері (NOX) – шығарындылар көлемі 15,218 мың тонна деңгейінде қалып, өткен жылдың көрсеткішіне сәйкес болды.
• Күкірт диоксиді (SOX) – шығарындылар көлемі 11,686 мың тоннаға дейін ұлғайды, бұл кейбір өндірістік қондырғылардың жұмыс режимінің өзгеруіне байланысты.
• Көміртек оксиді (CO) – шығарындылар 6 %-ға төмендеп, 21,500 мың тоннаны құрады, бұл технологиялық процестерді оңтайландыру нәтижесінде мүмкін болды.
• Басқа ластаушы заттар – шығарындылар көлемі 68,361 мың тоннаны құрап, қоршаған ортаны қорғау шараларын енгізу есебінен тұрақты төмендеу үрдісін көрсетуде.

2024 жылы ҚМГ компаниялар тобы бойынша азот оксидтері NOx шығарындыларының мұнай баламасындағы көмірсутек шикізатының жалпы өндіру көлеміне қатынасының орташа көрсеткіші 1 000 тонна УВС өндіруге шаққанда 0,39 тонна болды. Бұл ретте IOGP ұйымының орташа көрсеткіші – 0,36. 2023 жылмен салыстырғанда NOx-тың үлестік шығарындылары артты, бұл жаңа операторлар мен мердігер ұйымдардың қызметінен жаңа көздердің қосылуымен байланысты.

Күкірт оксидтері SOx шығарындыларының мұнай баламасындағы көмірсутек шикізатының жалпы өндіру көлеміне қатынасының орташа көрсеткіші ҚМГ компаниялар тобы бойынша 0,23 тонна болды (1 000 тонна УВС өндіруге шаққанда), ал IOGP-тің орташа көрсеткіші – 0,09. ҚМГ көрсеткіші 2023 жылғы деңгейде сақталды.

Шикі газды ұтымды пайдалану

ҚМГ және оның еншілес ұйымдары экологиялық жауапкершілік қағидаттарын ұстана отырып, ластаушы заттар мен парниктік газдар шығарындыларын бақылауға бағытталған кешенді шараларды іске асыруда. Компанияның басым бағыттарының бірі – шикі газды алауда жағу көлемін азайту, бұл ҚМГ-нің Экологиялық саясаты мен халықаралық тұрақты даму стандарттарына сәйкес келеді.

Қоса жүретін мұнай газын жағу көлемін азайту стратегиясы аясында ҚМГ оны кәдеге жарату және тиімді пайдалану бойынша бағдарламаларды белсенді түрде дамытып отыр. Бұл шаралардың нәтижесінде 2024 жылы шикі газды кәдеге жарату деңгейі 98,9 %-ға жетті. Газ жағу көрсеткіші 1 мың тонна өндірілген көмірсутек шикізатына шаққанда 1,45 тонна болды. Бұл көрсеткіш 2023 жылғы деңгейге (1,4) сәйкес келсе, 2022 жылмен салыстырғанда (1,5) төмен екенін көрсетеді. Аталған көрсеткіш Халықаралық мұнай-газ өндірушілер қауымдастығы (IOGP) белгілеген 8,8 орташа салалық мәннен 84 %-ға төмен деңгейде қалып отыр.

2024 жылы газды алауда жағу көлемінің сәл өсуі Ақтөбе, Маңғыстау және Батыс Қазақстан облыстарында жаңа кен орындарының пайдалануға берілуімен байланысты. Соған қарамастан, ҚМГ газды жағу көлемін азайту бойынша жұмысын жалғастырып, газды қайта өңдеу және тиімді пайдалану инфрақұрылымын кеңейтуді қолға алуда.

ҚМГ газды алауда жағу көлемін азайтуға бағытталған жаһандық бастамаларға да белсенді қатысады. 2015 жылдан бастап Компания Дүниежүзілік банктың «2030 жылға дейін қосалқы мұнай газын тұрақты жағуды толық тоқтату» бағдарламасын қолдап келеді. Бұл бастама атмосфераға шығатын зиянды заттар көлемін барынша азайтуға және ресурстарды ұтымды пайдалануға бағытталған. Аталған бастама аясында ҚМГ жыл сайын Қазақстандағы Дүниежүзілік банк өкілдігіне шикі газды жағу көлемі бойынша есеп ұсынады.

Компания мұнай газын өңдеу және оны өндірістік процестерде – жылу мен электр энергиясын өндіруде пайдалану жобаларын жүзеге асыруды жалғастыруда. Бұл шешімдер ластаушы заттардың шығарылуын азайтып қана қоймай, өндірістік нысандардың энергия тиімділігін арттыруға да ықпал етеді.