• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

2022–2031 жылдар кезеңіне арналған ҚМГ Төмен көміртекті дамыту бағдарламасының көміртегі ізін 1,6 млн тоннаға СО₂-ге қысқарту және жалпы қуаты кемінде 300 МВт ЖЭК объектілерін салу арқылы көрсетілген нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу мақсатында 2022 жылы ҚМГ Басқармасы Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекітті.

Іс-шаралар жоспарында энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуді арттыру, жаңартылатын энергия көздерін дамыту, метанның жылыстауына мониторинг жүргізу, сондай-ақ ТКДБ негізгі бағыттарына сәйкес келетін қосымша күкіртсіздендіру шаралары бойынша ұйымдық сипаттағы шаралар кешені бар.

Сонымен қатар жоспарға ТКДБ периметріне кіретін ЕТҰ әзірлеген жеке жоспарларына негізделген негізгі бизнес бағыттар бойынша жиынтық нысаналы көрсеткіштердің орындалуын қамтамасыз ету және оларға қол жеткізуді мониторингілеу жөніндегі ұйымдастыру іс-шаралары енгізілген.

Көміртекті реттеудің сыртқы контексі:

2022 жылы парниктік газдар шығарындыларына квоталарды бөлудің 2022–2025 жылдарға арналған ұлттық жоспары бекітілді, онда жыл сайын көміртегі бюджетін және парниктік газдар шығарындыларына тегін берілетін квоталар көлемін 1,5 %-ға қысқарту көзделген. Квоталар көлемін жыл сайын қысқарту Қазақстан Республикасының ұлттық деңгейде айқындалатын үлес (ҰДАҮ) мақсаттарына – 2030 жылға қарай 15 %-ға қол жеткізуін қамтамасыз етуге арналған және Парниктік газдар шығарындыларына квоталарды бөлудің жаңа ұлттық жоспарында 2026 жылдан бастап квоталар көлемдерінің жыл сайын неғұрлым түбегейлі қысқаруы күтілуде.

Бағдарламаны тиімді іске асыру, сондай-ақ жүйелі негізде күкіртсіздендіру жөніндегі процестерді үйлестіру мақсатында 2022 жылы ҚМГ Орталық аппаратының құрылымында Төмен көміртекті даму департаменті құрылды, оның құрамында энергия тиімділігі және ЖЭК жөніндегі басқарма және төмен көміртекті саясат жөніндегі басқарма бар.

Энергия тиімділігі және ЖЭК басқармасы мынадай мәселелерге жетекшілік етеді:

ЕТҰ-ның ҚМГ ТКДБ іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарларын орындауын және олардың энергия сыйымдылығы, энергия менеджменті және ЖЭК саласындағы нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізуін бақылау;

ЖЭК жобаларын іске асыруды үйлестіру және ұйымдастыру-әдістемелік сүйемелдеу;

ҚМГ корпоративтік мүдделерін ескере отырып, энергия тиімділігі және энергия үнемдеу, ЖЭК және баламалы энергетика саласындағы заңнамалық базаны жетілдіруге қатысады.

Төмен көміртекті саясат басқармасы мынадай мәселелерді үйлестіреді:

• ҚМГ компаниялар тобында парниктік газдар шығарындыларын басқару жүйесін жетілдіру;
• көміртегі ізі бойынша есептілікті қалыптастыру;
• офсеттік жобаларды іске асыру шеңберінде жобалық құжаттаманы дайындау;
• көміртегі ізі бойынша нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу мақсатында ҚМГ ішкі саясатын жетілдіру.

ҚМГ парниктік газдар шығарындылары бойынша мониторинг және есептілік әдістемесі

ЕТҰ арасында парниктік газдар шығарындылары бойынша мониторинг және есептілік тәсілдерін стандарттау мақсатында Басқарма шешімімен ҚМГ парниктік газдар шығарындылары бойынша мониторинг және есептілік әдістемесі әзірленіп бекітілді. Әдістеме парниктік газдардың тікелей және жанама шығарындыларын түгендеу мен мониторингтеудің негізгі тәсілдерін айқындайды; шығарындылар көздерін, бағалау деңгейлерін, парниктік газдар шығарындыларын есептеу формулаларын, бастапқы деректерді жинау мен өңдеу рәсімдерін, сондай-ақ ҚМГ ЕТҰ үшін парниктік газдар шығарындылары бойынша есептілік нысандарын қамтиды. Әдістеме Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне, сондай-ақ ESG есептілігі шеңберінде қолданылатын парниктік газдар шығарындыларын есепке алу жөніндегі халықаралық стандарттарға сәйкес әзірленді.

Қазіргі уақытта ҚМГ ЕТҰ ұқсас құжаттарды әзірлеп бекітуде не ішкі құжаттарды Әдістемеге сәйкес келтіруде, бұл ҚМГ-ға парниктік газдар шығарындыларын түгендеу және мониторингілеу жөніндегі қызметті жүйелеуге және бірыңғай тәсілдерді бекітуге, сондай-ақ ҚМГ көміртегі ізінің мөлшерін уақтылы болжауды және ҚМГ Төмен көміртекті даму бағдарламасы мақсаттарының орындалмау тәуекелдерін азайту үшін алдын алу шараларының қабылдануын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Ішкі көміртекке баға белгілеу бағдарламасы

Қазақстан Республикасында көміртекті реттеуді қатаңдатудан Компанияның қаржылық тәуекелдерін бағалау және азайту мақсатында, сондай-ақ ЕТҰ үшін төмен көміртекті жобаларды іске асыруға қосымша ынталандыру жасау үшін ҚМГ Басқармасының шешімімен ҚМГ ішкі көміртекке баға белгілеу бағдарламасы әзірленіп бекітілді. Ішкі көміртекке баға белгілеу бағдарламасы ішкі көміртекке баға белгілеу тетіктерін енгізу жөніндегі негізгі тәсілдер мен бағыттарды, парниктік газдар шығарындыларын басқару жүйесін одан әрі дамыту бағытын қалыптастыру мақсатында ҚМГ-да ішкі көміртекке баға белгілеудің жұмыс істеуі бойынша жалпы ұсыныстарды сипаттайды. Тетіктерді егжей-тегжейлі әзірлеу және оларды ҚМГ ішкі нормативтік құжаттарына енгізу 2023 жылы ішкі көміртекке баға белгілеу тетіктерін әзірлеу жөніндегі құрылған жұмыс тобы жүзеге асыратын болады. Тетіктердің жұмыс істеуінің негізгі қарастырылатын бағыттары мыналарды қолдану болып табылады:

• инвестициялық жобаларды бағалау кезіндегі және жобаларды сатып алу кезіндегі жасырын баға;
• парниктік газдар шығарындыларын қысқарту шығындары және/немесе мемлекеттік қаулыларды сақтау шығындары шеңберінде қысқартылатын СО₂-блм тоннасының құнын бағалауға арналған күңгірт баға;
• күкіртсіздендіру және оларды қаржылық қамтамасыз ету жөніндегі шараларды іске асыруға ЕТҰ-ны қосымша ынталандыру үшін ішкі көміртегі ақысын алу.

Сонымен қатар біз есептілікті жақсартуға, компанияның инвестициялық тартымдылығын арттыруға және халықаралық рейтингтерді жақсартуға бағытталған бірқатар бастамаларды жүзеге асыруға кірістік.

Еуропалық Қайта құру және даму банкінің қолдауымен 2022 жылғы маусым айында қол қойылған Ынтымақтастық туралы меморандум шеңберінде 2023 жылы TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures) климатпен байланысты қаржылық ақпаратты ашу жөніндегі нысаналы топтың ұсынымдарына сәйкес климаттық есептілікті енгізу жөніндегі жобаны іске асыру жоспарлануда. Жұмыс климаттың өзгеруінің әртүрлі сценарийлеріндегі Компанияның өндірістік-сату тізбектерін стресс-тестілеуге, климаттың өзгеруі жөніндегі іс-қимылдардың тиісті басымдықтарын айқындауға, соның ішінде қаржылық маңыздылығын бағалауға, климаттың өзгеруіндегі корпоративтік іс-қимылдардың нәтижелерін жақсартуға әкелетін тиісті ғылыми негізделген көрсеткіштер мен мақсаттарды айқындауға бағытталатын болады.

Scope 3

Қазіргі уақытта ҚМГ № 11 «Сатылған өнімдерді пайдалану» санаты бойынша Scope 3 шығарындылары бойынша ақпаратты ашады. 2022–2031 жылдарға арналған Төмен көміртекті даму бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыру шеңберінде Scope 3 шығарындылары бойынша түгендеуді Компания үшін неғұрлым өзекті болып табылатын 12 санатқа дейін кеңейту жұмысы басталды. Бұл бастама ҚМГ өндіретін өнімнің жанама шығарындыларын жоспарлы түрде азайту мақсатында біздің өнім берушілермен және тұтынушылармен өзара іс-қимыл стратегиясын әзірлеу үшін негіз болады.

SCOPE 3 ЖАНАМА ШЫҒАРЫНДЫЛАРЫН ЕСЕПТЕУ САНАТТАРЫНЫҢ ТІЗБЕСІ