• 
• 
• 
• 
• 
• 

Корпоративтік басқару

Қазақстан Республикасының заңнамасына және ҚМГ Жарғысына сәйкес ҚМГ Корпоративтік басқару құрылымы былайша көрінеді:

ҚМГ органдары:

1. жоғары орган – Акционерлердің жалпы жиналысы;
2. басқару органы – Директорлар кеңесі;
3. атқарушы орган – Басқарма;
4. «Ұлттық әл-ауқат қоры туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес «Самұрық-Қазына» АҚ тобына кіретін ҚМГ және ҚМГ компаниялар тобының өзге де ұйымдарының қаржы-шаруашылық қызметіне бақылауды, ішкі бақылау, тәуекелдерді басқару, корпоративтік басқару саласындағы құжаттардың орындалуы саласындағы бағалауды жүзеге асыратын және олардың қызметін жетілдіру мақсатында консультация беретін орган – орталықтандырылған ішкі аудит қызметі болып табылады.

Директорлар кеңесі ҚМГ қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады, Компания қызметінің басым бағыттарын, даму стратегиясын айқындайды, ҚМГ корпоративтік басқару тиімділігін бағалайды және өзінің басқару функцияларын жүзеге асырғаны үшін Акционерлердің жалпы жиналысының алдында жауапты болады. Ағымдағы қызметті басшылыққа алуды өз кезегінде Директорлар кеңесіне есеп беретін Басқарма жүзеге асырады.

Директорлар кеңесінде барынша маңызды мәселелерді қарау және ұсынымдарды дайындау үшін ҚМГ-де Директорлар кеңесінің комитеттері құрылады. 2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Директорлар кеңесінің жанында мынадай комитеттер жұмыс істеді:

1. Тағайындаулар және сыйақылар комитеті – Директорлар кеңесі мен Басқарманың сабақтастығын жоспарлау, ҚМГ органдарының қызметін бағалау, тиімді кадр саясаятын, еңбекақы мен сыйақы төлеу жүйесін қамтамасыз ету, сондай-ақ ҚМГ лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерін әлеуметтік қолдау, кәсіби дамыту және оқыту бойынша міндеттер тобы үшін құрылған.
2. Стратегия және портфельді басқару комитеті – ҚМГ даму стратегиясы және инвестициялық саясаты, қызметінің басым бағыттары, ҚМГ инвестициялық тартымдылығын арттыру, ҚМГ қаржы-шаруашылық қызметін жоспарлау және трансформациялау мониторингі мәселелері бойынша құрылды.
3. Аудит жөніндегі комитет – қаржы-шаруашылық қызметіне, оның ішінде қаржылық есептіліктің толықтығы мен анықтығына, ішкі бақылау, тәуекелдерді басқару және корпоративтік басқару жүйелерінің тиімділігіне тиімді бақылауды, сондай-ақ сыртқы және ішкі аудиттің тәуелсіздігіне бақылауды белгілеу үшін құрылған.
4. Қауіпсіздік, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитет – қауіпсіздікті қамтамасыз ету, еңбек және қоршаған ортаны қорғау, орнықты даму және әлеуметтік-экономикалық даму қағидаттарын, әлеуметтік міндеттемелер мен бағдарламаларды енгізу, қызметтің үздіксіздігін және экологиялық тиімділікті қамтамасыз ету бойынша мәселелер тобын қарауға арналған. Аталған комитет ұйым көрсететін ықпал етудің экономикалық, экологиялық және әлеуметтік аспектілері бойынша бастамашылық жасауға, жан-жақты қарауға және шешімдер қабылдауға жауап береді.

Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік тақырыптарға жауапкершілік

Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес Директорлар кеңесі мен Басқарма өз құзыреттері шеңберінде орнықты даму саласында тиісті жүйенің қалыптастырылуын және оның енгізілуін қамтамасыз етеді, бұл ретте лауазымды тұлғалар мен барлық қызметкерлер барлық деңгейде орнықты дамуға үлес қосады.

2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша атқарушы орган деңгейінде орнықты даму мәселелерін шешу үшін жауапкершілік былайша бөлінді:

1. Басқарма төрағасының стратегия, инвестициялар және бизнесті дамыту жөніндегі орынбасары: орнықты даму қағидаттарын сақтауды қамтамасыз ететін орнықты даму саласында басқару жүйесін құру және енгізу, сондай-ақ Компанияның негізгі процестеріне, даму стратегиясына және шешімдер қабылдау процестеріне орнықты дамуды біріктіру мәселелері;
2. Басқарма төрағасының экономика және қаржы жөніндегі орынбасары өңірлердің экономикалық дамуына жәрдемдесу мәселелерін қоса алғанда, орнықты дамудың экономикалық құрамдас бөлігі мәселелерінің кешенін шешуге жауап береді;
3. Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау департаментінің директоры: еңбекті қорғау, өнеркәсіптік қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау саласындағы ҚМГ стратегиясы мен саясаттарын қалыптастыру және іске асыруды қамтамасыз ету мәселелері, сондай-ақ, жалпы алғанда, өндірістік қауіпсіздікті, еңбекті, қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері;
4. Адами ресурстарды басқару департаментінің директоры: процестерді іске асыру және орнықты дамудың еңбек, кадрлық және әлеуметтік аспектілерін басқару мәселелері.

Жоғарыда аталған тұлғалар ҚМГ Басқарма төрағасына есеп береді. Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік мәселелерді шешуге жауапты тұлғалардың есеп беруі нормативтік құжаттармен, ішкі бақылау рәсімдерімен және Компания қызметінің үздіксіздігімен егжей-тегжейлі реттеледі. Мәселен, даму жоспарларына сәйкес тұрақты негізде мәселелер Басқарманың қарауына шығарылады, ол өз кезегінде Директорлар кеңесіне есеп береді. Бұл ретте Директорлар кеңесінің отырыстарында тиісті мәселелер қаралғанға дейін Директорлар кеңесінің комитеттері мынадай бөлуге сәйкес Директорлар кеңесі үшін ұсынымдар әзірлеуді жүзеге асырады:

• корпоративтік басқаруды жетілдіру бойынша функциялар мен іс-шаралардың орындалуын кешенді бақылау ҚМГ Директорлар кеңесінің аудит комитетіне бекітілген;
• ұйым көрсететін әсердің экономикалық, экологиялық және әлеуметтік аспектілері бойынша бастамашылық ету, жан-жақты қарау және шешімдер қабылдау, сондай-ақ ҚМГ-де орнықты дамудың енгізілуін бақылау ҚМГ Директорлар кеңесінің қауіпсіздік, еңбек және қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитетіне бекітілген.

Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік тақырыптар бойынша мүдделі тараптарға кеңес беру

Мүдделі тараптар мен Компанияның корпоративтік басқаруының жоғары органы арасында экономикалық, экологиялық және әлеуметтік мәселелер бойынша консультациялар тұрақты негізде әртүрлі тәсілдермен жүргізіледі.

Мысалы, Директорлар кеңесінің Қауіпсіздік, еңбек және қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитеті (бұдан әрі – Комитет) жоғарыда көрсетілген лауазымды тұлғалардың қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады. Мәселен, 2021 жылы Комитеттің 5 отырысы өткізіліп, онда 52 мәселе қаралып, Комитет отырыстарының қорытындылары бойынша 115 шешім мен тапсырма қалыптастырылды.

Комитет мынадай мәселелер бойынша ұсынымдарды әзірлейді және Директорлар кеңесіне ұсынады:

• Қауіпсіздікті, еңбекті және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету.
• ҚМГ стратегиялық жоспарлауға және әлеуметтік-экономикалық дамуына орнықты даму қағидаттарын енгізу.
• Жер қойнауын пайдалануға жасалған келісімшарттар шеңберінде ҚМГ әлеуметтік міндеттемелері мен бағдарламалары;
• ҚМГ қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету.
• ҚМГ экологиялық тиімділігін қамтамасыз ету.

2021 жылы Комитеттің басты назарында еңбекті қорғау, өнеркәсіптік қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау, ESG (Environmental – Social – Governance) аспектілерін стратегиялық басқару, сондай-ақ орнықты даму саласындағы есептілік мәселелері болды. Комитеттің 2021 жылғы күн тәртібіндегі негізгі мәселелерге мыналарды жатқызуға болады:

• ҚМГ ESG (Environmental – Social – Governance) рейтингі.
• Қазақстан Республикасының жаңа Экологиялық кодексінің талаптары.
• Атмосфералық ауадағы шығарындыларды басқару.
• Қалдықтарды басқару және тарихи қалдықтарды кәдеге жарату жөніндегі меморандумды орындау.
• ҚМГ мен оның бизнес-бірліктерінде орнықты даму жүйесін енгізу және орнықты даму қағидаттарын негізгі бизнес-процестерге енгізу.
• ҚМГ-нің орнықты даму мақсаттарына қол жеткізуге қосқан үлесі.
• ҚМГ еңбекті қорғау, өндірістік қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша есептер.
• ҚМГ мердігерлік ұйымдарын басқару.
• «Petromidia» мұнай өңдеу зауытындағы оқыс оқиғаның мәртебесі.
• Батуми мұнай терминалының дизель отыны мен керосинді қабылдау және ауыстырып тиеу станциясындағы өртті тексеру.
• «KEGOC» АҚ сыртқы жеткізушісі тарапынан электр энергиясының ажыратылуына байланысты ҚМГ еншілес және тәуелді ұйымдарының жұмысындағы іркілістер.
• ҚМГ компаниялар тобында жүргізілетін әлеуметтік саясат және ҚМГ кәсіпорындарында әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ету.
• 2022 жылға арналған орнықты дамуды енгізумен байланысты басшы қызметкерлер қызметінің негізгі уәждемелік көрсеткіштерінің карталарын бекіту.
• COVID-19 бойынша ҚМГ-дегі жағдай туралы есептер.
• Денсаулық сақтау және еңбек гигиенасын басқару жүйесі.

Бұдан басқа, Комитет 2021 жылы өзгесінен басқа, мынадай негізгі құжаттарды қарап, мақұлдады:

• 2022-2031 жылдар кезеңіне арналғанҚМГ-нің төмен көміртекті дамыту бағдарламасы;
• Жаңа редакциядағы ҚМГ экологиялық саясаты;
• ҚМГ компаниялар тобында қоршаған ортаға болжанған қызметтiң әсерiне бағалау жүргiзу жөнiндегi корпоративтік стандарт;
• ҚМГ-нің ESG рейтингін жақсарту жөніндегі іс-шаралар жоспары.

Комитеттің жұмысына қатысу үшін Комитеттің отырысына дауыс беру құқығынсыз ҚМГ лауазымды тұлғалары мен қызметкерлері үнемі шақырылды. ҚМГ Директорлар кеңесі Комитет әзірлеген ұсынымдардың әрқайсысын қабылдады.

Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік проблемалар бойынша мүдделі тараптардың ауқымды тізбесіне кеңес беру Компанияның веб-сайты, жұртшылықпен өзара іс-қимыл жөніндегі қызмет (Баспасөз қызметі) арқылы, сондай-ақ орнықты даму саласындағы ақпаратты ашу мәселелері бойынша сыртқы және ішкі мүдделі тараптармен бірге ҚМГ коммуникацияларының орталық арнасы болып табылатын орнықты даму туралы жыл сайынғы есепті шығару арқылы жүргізіледі. Сонымен бір уақытта ҚМГ-де мүдделі тараптармен және Компаниямен тиісті түрде диалог құруға мүмкіндік беретін коммуникациялардың түрлі тәсілдері бар. Мысалы, инвестициялық қоғамдастық үшін ақпарат арнайы порталда орналастырылады https://kmg.kz/kaz/investoram/reporting-and-financial-result, жұмысқа орналастыру мәселелері http://work.kmg.kz. порталында орналастырылады, заңнама мен ҚМГ ішкі нормативтік құжаттарын бұзу мәселелері бойынша doverie@kmg.kz. сенім жүйесіне жүгінуге болады, құпия ақпарат беру жүйесі http://www.sk-hotline.kz/ интернет-порталы арқылы қолжетімді, сондай-ақ ombudsman@kmg.kz омбудсмен қызметінің мәселелері бойынша функционалдық өзара іс-қимыл жүзеге асырылады, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау hse@kmg.kz және орнықты даму sustainability@kmg.kz.

Жоғары басқару органының және оның комитеттерінің құрамы

2021 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ҚМГ Директорлар кеңесінің құрамы мынадай түрде ұсынылды¹⁷:

• Уолтон Кристофер Джон – Директорлар кеңесінің Tөрағасы, тәуелсіз атқарушы емес директор;
• Айдарбаев Алик Серікұлы – ҚМГ Басқарма Tөрағасы;
• Миллер Тимоти Глен – тәуелсіз атқарушы емес директор;
• Холланд Филип Малкольм – тәуелсіз атқарушы емес директор;
• Қарабалин Ұзақбай Сүлейменұлы – атқарушы емес директор, «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделер өкілі;
• Ақшолақов Болат Оралұлы – «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделерінің өкілі;
• Манкеев Мұхтар Наурызбайұлы – «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделерінің өкілі.

2021 жылғы орнықты даму туралы есепті бекіту сәтінде ҚМГ Директорлар кеңесінің құрамы мынадай түрде ұсынылды:

• Уолтон Кристофер Джон – Директорлар кеңесінің Nөрағасы, тәуелсіз атқарушы емес директор;
• Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев – ҚМГ Басқарма Төрағасы;
• Миллер Тимоти Глен – тәуелсіз атқарушы емес директор;
• Холланд Филип Малкольм – тәуелсіз атқарушы емес директор;
• Қарабалин Ұзақбай Сүлейменұлы – атқарушы емес директор, «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделер өкілі;
• Жанәділ Ернар Бейсенұлы – «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделерінің өкілі;
• Ауғанов Ғибрат Қайратұлы – «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделерінің өкілі;
• Хаирова Әсел Әнуарқызы – тәуелсіз атқарушы емес директор.

Есепті дайындау сәтінде ҚМГ Директорлар кеңесі комитеттерінің құрамы мынадай түрде ұсынылды (ҚМГ Директорлар кеңесінің 2022 жылғы 2 ақпандағы шешімі, №1/2022 хаттама):

Компания Директорлар кеңесінің құрамындағы тәуелсіз директорлар саны бөлігінде Корпоративтік басқару кодексінің талаптарына сәйкес келеді, оған сәйкес тәуелсіз директорлар саны Директорлар кеңесі мүшелерінің жалпы санының 50%-ын құрайды.

Директорлар кеңесінің төрағасы Тәуелсіз директор болып табылады және ҚМГ Директорлар кеңесінің барлық комитеттерін тәуелсіз директорлар басқарады.

Есепті бекіту сәтінде ҚМГ Директорлар кеңесінің құрылымы келесідей:

• тәуелсіз директорлар – 4,
• «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделер өкілдері – 3;
• атқарушы органның басшысы (Басқарма төрағасы) – 1.

Директорлар кеңесінің сегіз мүшесінің ішінде (есепті дайындау кезінде) Қазақстан Республикасының азаматтары бес адам, Ұлыбритания – екі, Америка Құрама Штаттары – бір адам болып табылады.

Директорлар кеңесінің өкілеттіктер мерзімі үш жылды құрайды. Директорлар кеңесінің мүшелері Директорлар кеңесінің құрамын сапалы жаңарту қажеттілігін ескере отырып, ерекше қарау кезінде қатарынан алты жылдан астам мерзімге қайта сайлануы мүмкін. Тәуелсіз директор Директорлар кеңесіне қатарынан тоғыз жылдан астам уақыт сайлана алмайды. Директорлар кеңесіне тәуелсіз директорды сайлау Директорлар кеңесінің осы мүшесін сайлау қажеттілігін және осы фактордың шешімдер қабылдау тәуелсіздігіне әсерін егжей-тегжейлі түсіндіре отырып, жыл сайын жүргізілуге тиіс. Бұл ретте, 2021 жылы ҚМГ-де жүргізілген корпоративтік басқарудың тәуелсіз диагностикасының нәтижелері бойынша Компания акционерлердің өкілдері мен тәуелсіз директорларды Компанияның Директорлар кеңесінде неғұрлым ұзақ сақтау мақсатында акционермен тәсілді талқылау мүмкіндігін қарастыру туралы ұсыным алды. Сондай-ақ, өкілдердің өкілеттік мерзімін Компанияның таңдалған стратегиясының кезеңіне сәйкес келтіру мәселесін зерделеу қажеттілігі туралы ұсыныс берілді. Тәуелсіз консультанттың пікірі бойынша көрсетілгендер мынадай артықшылықтар бере алады: ұзақтығы бес-алты жыл жекелеген директорлардың өкілеттіктер мерзімі және олардың әртүрлі жылдардағы ротациясы Компанияның қызметі және оның корпоративтік басқару процестері туралы білімнің сабақтастығын қамтамасыз етеді. Директорлар кеңесінде ұзақ уақыт болу орындалатын жұмыстың сапасын арттыруға және Компанияның стратегиясын іске асыру жолында табысты ілгерілеуі үшін жауапкершілікті арттыруға ықпал етеді.

Директорлар кеңесі мен оның комитеттерінде ҚМГ мүддесінде және барлық акционерлерге әділ қарым-қатынасты және орнықты даму қағидаттарын ескере отырып, тәуелсіз, объективті және тиімді шешімдер қабылдауды қамтамасыз ететін дағдылар, тәжірибе мен білім теңгерімін сақтау қамтамасыз етіледі. «Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасы Заңы 54-бабының 4-тармағына және ҚМГ корпоративтік басқару кодексі 5-тарауының 9-тармағына сәйкес Басқарма төрағасынан басқа Басқарма мүшелері Директорлар кеңесіне сайлана алмайды, бұл ретте Басқарма төрағасы Директорлар кеңесінің төрағасы болып сайлана алмайды. Директорлар кеңесінің мүшелері туралы барынша толық ақпарат ҚМГ веб-сайтында берілген:
https://www.kmg.kz/kaz/kompaniya/korporativnoe_upravlenie/sovet_direktorov/

31.12.21 ж. жағдай бойынша ҚМГ Басқармасының құрамы:

• Айдарбаев Алик Серікұлы – Басқарма Төрағасы;
• Абдулғафаров Дастан Елемесұлы – Басқарма Төрағасының стратегия, инвестициялар және бизнесті дамыту жөніндегі орынбасары;
• Берлібаев Данияр Әмірбайұлы – Басқарма Төрағасының мұнай тасымалдау, халықаралық жобалар және Сарыарқа газ құбырын салу жөніндегі орынбасары;
• Қарабаев Дәурен Сапарәліұлы – Басқарма Төрағасының экономика және қаржы жөніндегі орынбасары;
• Марабаев Жақып Нәсібқалиұлы – Басқарма Төрағасының барлау және өндіру жөніндегі орынбасары;
• Тиесов Данияр Сүйіншілікұлы – Басқарма Төрағасының мұнай өңдеу және мұнай-химия жөніндегі орынбасары;
• Сәулебай Мәлік Оралұлы – бизнес-бағыттарды құқықтық сүйемелдеу департаментінің директоры.

«Самұрық-Қазына» АҚ Басқармасы 2021 жылдың 28 қазанында ҚМГ Басқармасы Төрағасының лауазымына Алик Серікұлы Айдарбаевты, жалпы, ҚМГ Басқармасы үшін белгіленген өкілеттіктер мерзіміне тағайындау туралы шешім қабылдады (№49/21 хаттама).

2021 жылғы орнықты даму туралы есепті бекіту сәтіне ҚМГ Басқармасының құрамы мынадай түрде ұсынылды:

• Мырзағалиев Мағзұм Маратұлы – Басқарма Төрағасы;
• Абдулғафаров Дастан Елемесұлы – Басқарма Төрағасының стратегия, инвестициялар және бизнесті дамыту жөніндегі орынбасары;
• Зәкіров Болат Қалауияұлы – Басқарма Төрағасының мұнай тасымалдау, халықаралық жобалар және Сарыарқа газ құбырын салу жөніндегі орынбасары;
• Қарабаев Дәурен Сапарәліұлы – Басқарма Төрағасының экономика және қаржы жөніндегі орынбасары;
• Есқазиев Құрманғазы Орынғазыұлы – Басқарма Төрағасының барлау және өндіру жөніндегі орынбасары;
• Мұнбаев Мұрат Керімбекұлы – Басқарма Төрағасының ірі мұнай-газ жобалары жөніндегі орынбасары;
• Қайырденов Арман Құрметұлы – Басқарма Төрағасының мұнай өңдеу және мұнай-химия жөніндегі орынбасары;
• Лавренов Василий Сергеевич – Басқарма Төрағасының орынбасары.

ҚМГ Басқарма мүшелері туралы толығырақ ақпарат https://www.kmg.kz/kaz/kompaniya/korporativnoe_upravlenie/pravlenie/

Жоғары басқару органын номинациялау және іріктеу

Директорлар кеңесінің мүшесіне кандидаттарды жылжыту және іріктеу тәртібі

Директорлар кеңесінің мүшелігіне кандидаттарды ұсыну және іріктеу тәртібі Жарғыда және ҚМГ корпоративтік басқару кодексінде айқындалады, Акционерлердің жалпы жиналысы Директорлар кеңесінің төрағасымен және Директорлар кеңесі Тағайындау және сыйақылар комитетінің төрағасымен бірлесіп жүзеге асырады, сондай-ақ кандидатураларды іздеу және жалдауды жүзеге асыру кезінде ашықтық, әділдік және кәсібилік қағидаттарына негізделген. Директорлар кеңесінің мүшелері акционерлердің және басқа тұлғалардың өкілдері ретінде сайлауға ұсынылғандар ішінен сайланады. Директорлар кеңесінің мүшелігіне кандидаттардың өз функцияларын орындау және ұзақ мерзімді құнның өсуін және орнықты дамуды қамтамасыз ету үшін қажетті білімі, дағдылары мен тәжірибесі болуы, сондай-ақ мінсіз іскерлік беделі болуы тиіс. Директорлар кеңесінің төрағасы Акционерлердің жалпы жиналысында сайланады. Тәуелсіз директорларды іріктеу «Самұрық-Қазына» АҚ тобына кіретін компаниялардың тәуелсіз директорларын іріктеудің бекітілген қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

Мүдделер қайшылығы

Компаниядағы мүдделер қақтығысын реттеу бойынша негізгі процестер ҚМГ-нің директоры бекіткен ҚМГ мен оның ЕТҰ қызметкерлері мен лауазымды тұлғаларындағы мүдделер қақтығысын реттеу жөніндегі саясатта, сондай-ақ іскерлік этика кодексінде көрсетілген.

Осы Саясат талаптарының сақталуы үшін жауапкершілік атқаратын лауазымына қарамастан әрбір Компания  қызметкеріне және әрбір лауазымды тұлғаға жүктеледі.

Қазіргі уақытта компанияда қызметкерлерді және/немесе лауазымды тұлғаларды жұмысқа қабылдау/тағайындау/тағайындау және жаңа лауазымға тағайындау кезінде туындауы мүмкін мүдделер қақтығысы туралы ақпаратты бастапқы ашу рәсімі енгізілген. Осы ашып көрсету мынадай ақпаратты қамтиды: 1) ҚМГ және оның ЕТҰ контрагент – компанияларында/Бәсекелестерінде бенефициарлық иелену/үлестік қатысу және басшылық ету туралы мәліметтер; 2) ҚМГ және оның ЕТҰ контрагенттерінің немесе бәсекелестерінің жеке-дара және алқалы органдарына қатысуы туралы мәліметтер; 3) ҚМГ және оның ЕТҰ контрагенттерімен өзара іс-қимылы туралы мәліметтер; 4) ҚМГ және/немесе оның ЕТҰ-сына және т. б. тиесілі активтерді және/немесе бағалы қағаздарды сатып алу ниеті туралы мәліметтер. Мүдделер қақтығысының болуы және ҚМГ-нің комплаенс саласындағы саясаттарының және/немесе өзге де құжаттарының талаптары мен рәсімдерінің сақталуы, оның ішінде жұмысқа қабылдауға, басшы лауазымдарға тағайындауға кандидаттар ретінде қаралатын тұлғалармен «Самұрық-Қазына» АҚ компаниялары тобының лауазымды тұлғаларында үлестестік белгілерінің болуы тұрғысынан, сондай-ақ жасалуына мүдделілік бар мәмілелерді жасасу кезінде тексеру жүргізу көзделген. «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңға сәйкес жоғарыда көрсетілген тұлғалардан сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулерді қабылдауға келісім жинау қосымша жүзеге асырылады.

Мақсаттарды, құндылықтарды, миссияны және стратегияны айқындаудағы басқару органының рөлі

ҚМГ Директорлар кеңесі стратегиялық жоспарлау және ҚМГ даму стратегиясын іске асыру мәселелеріне белсенді қатысады.

Акционерлермен келісім бойынша атқарушы орган әзірлеген ұсыныстар негізінде Директорлар кеңесі қызметтің басым бағыттарын, стратегиялық мақсаттарды, бастамаларды, құндылықтарды, пайымы мен миссиясын, сондай-ақ Компанияның экономикалық, экологиялық және әлеуметтік дамуына қатысты саясаты мен міндеттерін айқындайды.

Директорлар кеңесі ҚМГ қызметінің басым бағыттарын айқындауға және ҚМГ-нің Даму стратегиясын бекітуге, сондай-ақ ҚМГ Даму стратегиясының іске асырылуына мониторингті жүзеге асыруға жауапты.

2021 жылғы 3 қарашада ҚМГ Директорлар кеңесі Компанияның 2022-2031 жылдарға арналған Даму стратегиясын бекітті.

Стратегияны актуалдандыру процесі шеңберінде 3 стратегиялық сессия (Даму стратегиясы бойынша Директорлар кеңесінің жеке отырысы) өткізілді. 2020 жылғы қарашадағы Стратегиялық сессияда орнықты және төмен көміртекті даму жөніндегі әлемдік трендтерді және ҚТГ Компания құрылымынан шығару және мұнай-газ-химия бизнесіне кіру бөлігінде активтер портфеліндегі өзгерістерді ескере отырып, ҚМГ Даму стратегиясын актуалдандыру қажеттілігі туралы мәселе қаралды. Осы Стратегиялық сессияда ДК-нің әрбір мүшесі қаралып отырған мәселе бойынша өз көзқарасымен бөлісті және Компанияның таяудағы он жылға арналған дамуына қатысты тілектерін білдірді. Компанияның өндірістің көміртекті сыйымдылығын төмендетуге және жаңартылатын энергетика жобаларын дамытуға, сондай-ақ орнықты даму қағидаттарына бағытталған бағытын одан әрі күшейту туралы шешім бірауыздан қабылданды.

2021 жылғы мамырдағы Стратегиялық сессияда Директорлар кеңесі мүшелерінің назарына бұдан бұрын өткізілген талқылауларды ескере отырып, ҚМГ-нің 2022-2031 жылдарға арналған жаңа даму стратегиясының тұжырымдамасы, сондай-ақ ҚМГ-нің Төмен көміртекті даму бағдарламасын әзірлеу және кейіннен іске асыру тәсілдемелері ұсынылды.

2021 жылғы 3 қарашада ҚМГ Директорлар кеңесі стратегиялық сессияда Компанияның 2022-2031 жылдарға арналған Даму стратегиясын бекітті, сондай-ақ 2022-2031 жылдарға арналған Төмен көміртекті даму бағдарламасының жобасы, Компанияның ірі мұнай-газ жобалары мен халықаралық активтеріне қатысты ҚМГ стратегияларының тұжырымдамалары қаралды.

ҚМГ Диреткорлар кеңесіне жәрдемдесу мақсатында ҚМГ ДК Стратегия және портфельді басқару жөніндегі комитеті (СПБК) және ҚМГ ДК еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитеті (ҚЕҚОҚОДК) жанындағы консультативтік-кеңесші органдарда ұсынымдар әзірлеу үшін жыл бойы төмен көміртекті даму мәселелері бойынша талдамалық материалдар шығарылды, олар: Еуроодаққа көміртегі салығын және басқаларды енгізуден «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ үшін тәуекелдерді мейлінше азайту жолдары, сутегі негізінде жаңартылатын энергия көздері саласында жобаларды іске асырудың батыс-австралиялық тәжірибесін зерттеу қорытындылары.

Директорлар кеңесі экология және қоршаған ортаны қорғау, Компания қызметкерлері мен оның мердігерлерінің барлық өндірістік объектілердегі өмірі мен денсаулығы, кадрлық әлеуетті дамыту және орнықты даму саласындағы жалпы танылған жаһандық мақсаттарға бейілділік мәселелерінің жоғары басымдығын сезінеді, сондықтан ҚМГ-нің негізгі стратегиялық мақсаттарының бірінде өндірістің көміртегі сыйымдылығының орнықты дамуын және үдемелі төмендеуін айқындайды, бұл «Самұрық-Қазына» АҚ-тың пайымымен, Қазақстан Республикасының Даму стратегиясымен және әлемдік инвестициялық қоғамдастықтың күн тәртібімен келіседі.

Басқару органының құзыреттілігі және қызметін бағалау

Басқару органы мүшелерінің ұжымдық білімдері

Директорлар кеңесінің мүшелері өз дағдылары мен кәсібилігін, оның ішінде экономикалық, экологиялық және әлеуметтік аспектілерді басқару бөлігінде үнемі жоғарылатуға тырысады. Тағайындаулар мен сыйақылар комитеті тұрақты негізде Директорлар кеңесі мүшелерінің дағдылары мен білімдерінің ағымдағы балансын қарайды. Директорлар кеңесі мүшелерін оқыту туралы ақпарат Компанияның веб-сайтында үнемі жаңартылып отырады және келесі сілтеме бойынша қолжетімді: http://www.kmg.kz/kaz/kompaniya/korporativnoe_upravlenie/treningi_chlenov_soveta_direkt/.

Директорлар кеңесінің отырыстарында, оның ішінде орнықты даму мәселелері жөніндегі Директорлар кеңесінің, сондай-ақ Директорлар кеңесінің қауіпсіздік, еңбек және қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитетінің жекелеген жыл сайынғы отырыстарында мәселелерді қарау шеңберінде ESG аспектілерінің қамту периметріне кіретін неғұрлым өзекті тақырыптар, оның ішінде, халықаралық трендтер мен ел ішіндегі бастамалар туралы ақпарат тұрақты түрде талқыланып тұрады.

Басқару органының қызметін бағалау

2021 жылы жүргізілген тәуелсіз диагностиканың қорытындылары бойынша ҚМГ-ге «ВВВ» деңгейіндегі корпоративтік басқару рейтингісі берілді.

Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес және директорлар кеңесі мен оның комитеттерінің, «Самұрық-Қазына» АҚ ұйымдарының төрағасы, Директорлар кеңесі мүшелері мен корпоративтік хатшысының қызметін бағалау жөніндегі әдістемелік ұсынымдар негізінде Директорлар кеңесінің, Директорлар кеңесі Комитеттерінің, Директорлар кеңесі төрағасының, мүшелерінің және ҚМГ Корпоративтік хатшысының қызметін бағалау туралы ереже әзірленді (бұдан әрі –ереже). Ережеде Директорлар кеңесі, Комитеттер және Директорлар кеңесінің мүшелері Директорлар кеңесі бекіткен құрылымдалған процесс шеңберінде жыл сайынғы негізде бағалануы тиіс деп көзделген. Бұл ретте бағалау үш жылда кемінде бір рет тәуелсіз кәсіби ұйымды тарта отырып жүргізіледі. 2021 жылы ҚМГ-ні қоса алғанда, «Самұрық-Қазына» АҚ 11 портфельдік компаниясында «ПрайсуотерхаусКуперс» ЖШС (бұдан әрі – PwC) командасы 2020 жылғы 1 қаңтар мен 2021 жылғы 31 мамыр аралығындағы кезеңде корпоративтік басқарудың тәуелсіз диагностикасын жүргізді. Көрсетілген диагностика шеңберінде келесі бес бағыт бойынша қызмет бағаланды: Директорлар кеңесінің және атқарушы органның тиімділігі; тәуекелдерді басқару, ішкі бақылау және аудит; орнықты даму; акционерлердің құқықтары; ашықтық. Осыған байланысты Директорлар кеңесінің қызметін келесі тәуелсіз бағалау 2021 жылы өткізілмеді.

Бұл ретте 2021 жылы Корпоративтік басқару кодексінің талаптарына сәйкес 2020 жылдың қорытындылары бойынша сауалнама жүргізу арқылы Директорлар кеңесі мүшелерінің өзін-өзі бағалауы жүргізілді. Өзін-өзі бағалауға арналған сауалнаманы Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитетінің және Директорлар кеңесінің төрағалары бірлесіп әзірледі. Сауалнама екі бөлімнен тұрды – «Құрам және процестер», «Мінез-құлық және әрекеттер» және 30 сұрақ. Өзін-өзі бағалау нәтижелері Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитетінің отырысында алдын ала қаралды, оның барысында Директорлар кеңесінің төрағасына Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитетінің төрағасымен бірлесіп Директорлар кеңесінің отырысы шеңберінде Директорлар кеңесінің 2020 жылдың қорытындылары бойынша қызметін өзін-өзі бағалау нәтижелерін талқылау кезінде мынадай аспектілерді талқылау ұсынымы әзірленді:

1. ҚМГ Директорлар кеңесінің Аудит жөніндегі комитетінің төрағасын тағайындау;
2. барлық аспектілердегі әртүрлілік;
3. сабақтастық жоспары және Директорлар кеңесінің мүшелерін сайлау процесі;
4. ҚМГ стратегиясы;
5. кәсіптік дамыту және оқыту.

2020 жылдың қорытындысы бойынша ҚМГ Директорлар кеңесінің қызметін өзін-өзі бағалау нәтижелері бойынша есеп (бұдан әрі – Есеп) Директорлар кеңесінің жабық отырысында ұсынылды және талқыланды, оған Директорлар кеңесінің мүшелері мен корпоративтік хатшы ғана қатысты. Есепті талқылау шеңберінде Директорлар кеңесі мүшелерінің өзін-өзі бағалау нәтижелерін талдауы көрсетілді және төрт балдан (ең жоғары бес балдан) (бұдан әрі – жетілдіру салалары) төмен бағаланған дағдылар мен құзыреттер көрсеткіштері қаралды. Осыған байланысты жетілдіру салаларына қатысты Директорлар кеңесінің қызметін жетілдіру мақсатында ҚМГ Директорлар кеңесінің қызметін жетілдіру жөніндегі іс-шаралар жоспары (бұдан әрі – Жоспар) әзірленді, сондай-ақ алдыңғы Жоспардың орындалу мәртебесі қаралды.

2021 жылғы қарашада ҚМГ Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитетінің отырысында 2021 жылдың қорытындысы бойынша ҚМГ Директорлар кеңесінің қызметін бағалауға қатысты мәселе қаралды, оның шеңберінде директорлар кеңесінің төрағасы ҚМГ-дегі корпоративтік басқарудың тәуелсіз диагностикасы жүргізілгенін, ол сондай-ақ Компанияның Директорлар кеңесінің қызметін бағалауды қамтитынын айтты, сондай-ақ Компанияның Директорлар кеңесінің қызметін бағалауды да қамтиды, алайда 2021 жылдың қорытындысы бойынша өзін-өзі бағалауды жүргізуді де ұсынды. Жыл сайынғы негізде өзін-өзі бағалауды жүргізудің мақсаты Директорлар кеңесі мүшелерінің сауалнамаларды толтыру қорытындылары бойынша қарқынын анықтау болып табылады. ҚМГ Директорлар кеңесі корпоративтік басқарудың тәуелсіз диагностикасына қосымша назар аударуды талап ететін ережелерді анықтау, сондай-ақ нәтижелерді бұрын алынғандармен салыстыру мақсатында өзін-өзі бағалау жолымен 2021 жылдың қорытындылары бойынша ҚМГ Директорлар кеңесінің қызметіне бағалау жүргізу туралы шешім қабылдады.

2021 жылғы сәуірде ҚМГ Директорлар кеңесі ҚМГ Директорлар кеңесі мүшелерінің сабақтастығын қамтамасыз ету саясатын және ҚМГ Директорлар кеңесінің сабақтастық жоспарын бекітті. 2021 жылы ҚМГ-де жүргізілген корпоративтік басқару диагностикасының шеңберінде PwC-тен ҚМГ Директорлар кеңесі мүшелерінің өкілеттіктерінің сабақтастығы мен мерзімдері мәселелері бойынша ұсынымдар алынды, оларды 2022 жылы іске асыру жоспарланып отыр. Консультант ұсынған ҚМГ-нің корпоративтік басқаруын жетілдіру бойынша жоспарда мынадай ұсынымдар атап көрсетілген:

• акционерлердің өкілдері мен тәуелсіз директорларды Компанияның Директорлар кеңесінде ұзақ уақыт сақтау мақсатында Акционермен осы тәсілді талқылау мүмкіндігін қарастыру. Өкілдердің өкілеттіктер мерзімін Компанияның таңдалған Стратегиясы кезеңіне сәйкес келтіру туралы мәселені зерделеу қажет, бұл, егер Компания халықаралық листингті жоспарласа, корпоративтік жадының сабақтастығы мен компанияның инвестициялық қауымдастықтағы беделінің сақталуын ескере отырып, Компанияның артықшылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
• кандидаттар тізімін, олардың құзыреттерін, қызығушылық ықтималдығын, артықшылықты сыйақыны және қазіргі директорлардың өкілеттік мерзіміне және талап етілетін дағдылар матрицасына негізделетін ықтимал өкілеттіктер мерзімін қоса алғанда, Директорлар кеңесі үшін ресми сабақтастық жоспарын әзірлеу мүмкіндігін қарастыру

Есеп жарияланған күні, атап айтқанда 2022 жылғы ақпанда Директорлар кеңесін, Директорлар кеңесі комитеттерін, Директорлар кеңесінің мүшелерін және корпоративтік хатшыны 2021 жылдың қорытындысы бойынша өзін-өзі бағалау тәсілімен бағалау процесі аяқталды. Нәтижелер 2022 жылғы 1 наурызда Директорлар кеңесінің отырысында қаралды. Осыларды ескере отырып, оның қызметіндегі жақсартуларды одан әрі талқылау жүргізілетін болады.

Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік әсерлерді басқару

ҚМГ Директорлар кеңесі экономикалық, экологиялық және әлеуметтік әсерлерді, тәуекелдерді және ілеспе перспективаларды басқаруда маңызды рөл атқарады. Компания тоқсан сайынғы негізде үнемі және жылдың қорытындысы бойынша экономикалық, экологиялық және әлеуметтік тәуекелдерді қамтитын тәуекелдерді басқару жөніндегі бекітілген әдіснамаға сәйкес тәуекелдерді бағалауды жүргізеді. Анықталған тәуекелдер негізінде оларды болдырмау, мониторингілеу және жою жөніндегі тиісті іс-шаралар жоспарлары әзірленеді және жүзеге асырылады. Атап айтқанда, Директорлар кеңесінің құзыретіне тәуекелдерді басқару жөніндегі корпоративтік саясатты айқындау, тәуекелдер тізілімі мен картасын, сыни тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралар жоспарын, жалпы тәуекел-тәбетін, әрбір негізгі тәуекелге қатысты төзімділік деңгейлерін бекіту, тәуекелдер жөніндегі есепті және ҚМГ қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету саласындағы құжаттарды бекіту жөніндегі функциялар жатқызылған.

ҚМГ Директорлар кеңесі тиісті мінез-құлық нормаларын сақтауды қамтамасыз етуде «жоғарыдан екпін» түрін белгілейді және Компанияда қабылданған этикалық нормаларды регламенттейтін негізгі құжат ҚМГ іскерлік этика кодексі болып табылады, оны бекіту ҚМГ Директорлар кеңесінің құзыретіне жатады. Осы Кодекстің нормаларын сақтау Компанияның беделін нығайтудағы, ҚМГ-нің орнықты дамуын қамтамасыз етудегі және стратегиялық мақсаттарына қол жеткізудегі қадамдардың бірі болып табылады.

ҚМГ Директорлар кеңесінің қауіпсіздік, еңбекті, қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитеті қауіпсіздік, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму мәдениетін қалыптастыруды және арттыруды қамтамасыз етеді. Бұл үшін Компания үшін ең маңызды қызмет аспектілері бойынша «терең бату» мәселелері тұрақты негізде қаралады.

ҚМГ Директорлар кеңесінің Аудит жөніндегі комитеті комплаенс-жүйе жұмысының негізгі нәтижелері туралы есептерді, сондай-ақ «Жедел байланыс желісіне» және басқа да ресми арналар бойынша келіп түскен өтініштер туралы есептілікті тұрақты негізде қарайды. «Жедел байланыс желісіне» тәуелсіз оператор, KPMG компаниясы қызмет көрсетеді және ол арқылы ҚМГ іскерлік этика кодексінің кез келген бұзушылықтары, оның ішінде сыбайлас жемқорлық, кемсітушілік, әдепсіз мінез-құлық және өзге де бұзушылықтар туралы хабарлауға болатын байланыс арнасы болып табылады. «Жедел байланыс желісі» арналары арқылы келіп түсетін релевантты өтініштер қаралады, қарау және тексеру жүргізу қорытындылары бойынша түзету іс-шаралары, сондай-ақ қажет болған кезде тәртіптік сипаттағы шаралар қабылданады. Компания тұрақты негізде қызметкерлер мен өзге де тұлғалардың «Жедел байланыс желісі» мүмкіндіктерін пайдалануға тартылуына ықпал ететін жедел алдын алу іс-шараларын жүргізеді.

2020 жылы Комплаенс қызметі комплаенс тәуекелдеріне жүргізілген бағалау және комплаенс саласындағы ішкі құжаттарды сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың және нұсқаулықтардың нормалары мен талаптарына сәйкестігі тұрғысынан талдау нәтижелері бойынша, оның ішінде «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Қазақстан Республикасының Заңын, парақорлық туралы Ұлыбритания Заңын, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының шетелдік жария лауазымды тұлғаларды параға сатып алуға қарсы күрес туралы конвенциясын әзірледі және ҚМГ Директорлар кеңесі іскерлік этика кодексін (2020 жылғы 10 желтоқсандағы 16/2020 хаттама) бекітті. 2021 жылы ҚМГ қызметкерлері үшін комплаенс мәселелері бойынша оқыту жүргізілді, оның барысында қолданыстағы заңнаманың талаптары, Компанияның негізгі комплаенс саясаты баяндалды, сондай-ақ комплаенс талаптарын бұзу салдары бойынша әлемдік практикадан мысалдар келтірілді. Бұдан басқа, ҚМГ қызметкерлері сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл саласындағы іскерлік этика кодексін және саясатты сақтау бойынша міндеттемелерді жазбаша түрде қабылдайды.

Экономикалық, экологиялық және әлеуметтік әсерлерді, тәуекелдер мен мүмкіндіктерді анықтауға және оларды басқаруға жәрдемдесу үшін мүдделі тараптармен консультациялар қажет болған жағдайда ҚМГ негізгі акционері – «Самұрық-Қазына» АҚ мүдделерінің өкілдерімен ҚМГ Директорлар кеңесінің отырыстары шеңберінде, ҚМГ Директорлар кеңесінің Аудит жөніндегі комитетінің ҚМГ сыртқы аудиторы – «Ernst & Young» компаниясымен отырыстары шеңберінде, сондай-ақ ҚМГ Директорлар кеңесінің және оның комитеттерінің күн тәртібі мәселелерінің бастамашылары –ҚМГ басшы қызметкерлерімен отырыстары шеңберінде жүзеге асырылады.

Тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесінің (ТБКЖ) қағидаттары

Компанияда тәуекелдерді басқару стратегиялық және операциялық мақсаттарға қол жеткізуге әсер ететін тәуекел оқиғаларының туындауының алдын алуға және туындаған кезде олардың әсерін шектеуге мүмкіндік береді. Тәуекелдерді басқару Компанияның стратегиялық жоспарлау, корпоративтік басқару және қаржылық тұрақтылықты қолдау процесінің ажырамас бөлігі болып табылады.

ҚМГ тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесін (ТБКЖ) Компанияның бизнесті жүргізу және басқарудың негізгі процестеріне біріктірді. ТБКЖ Компания құнының өсуі, оның пайдалылығы мен тәуекелдері арасындағы оңтайлы балансқа қол жеткізуге бағытталған. ТБКЖ барлық маңызды тәуекелдерді уақтылы сәйкестендіруге, бағалауға және мониторингілеуге, сондай-ақ тәуекелдер деңгейін төмендету бойынша уақтылы және барабар шаралар қабылдауға бағытталған корпоративтік басқару жүйесінің негізгі компоненті болып табылады. ҚМГ-нің ТБКЖ және оның ЕТҰ саясаты Компания қызметінің барлық түрлеріне қолданылады.

Компанияның тәуекелдерді басқару саласындағы саясаты мынадай қағидаттарға негізделеді:

• әдіснамалық базаның бірлігі (процестер бірыңғай әдіснамалық тәсілдемелер негізінде іске асырылады);
• үздіксіздік (тұрақты негізде жұмыс істейді);
• кешенділік (қызметтің барлық бағыттарын және олардың шеңберінде туындайтын тәуекелдердің барлық түрлерін қамтиды);
• есеп берушілік (ТБКЖ ұйымдық құрылымы компаниялар тобының барлық деңгейлерінде тәуекелдерді басқару саласында шешімдер қабылдау және бақылау бойынша құзыретті айқындайды);
• хабардар болу және хабарламаның уақтылылығы (тәуекелдерді басқару процесі объективті, дұрыс және өзекті ақпараттың болуымен сүйемелденеді);
• ұтымдылық (Компания тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралардың экономикалық тиімділігін қамтамасыз ете отырып, тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға ресурстарды ұтымды пайдаланады);
• ақылға қонымды сенімділік (ТБКЖ Компанияның стратегиялық және операциялық мақсаттарына қол жеткізудің ақылға қонымды кепілдіктерін ғана ұсына алады, бірақ сыртқы және ішкі ортаға тән шектеулердің абсолюттік кепілдігін және күшін бере алмайды);
• бейімділік (ТБКЖ қызметтің барлық ықтимал тәуекелдерін сәйкестендіру және бақылау мен тәуекелдерді басқару әдістерін барынша тиімді қолдану үшін үнемі жетілдіріліп отырады);
• нақты регламенттеу (барлық операциялар ІНҚ белгілеген оларды жүзеге асыру тәртібіне сәйкес жүргізіледі);
• басшылықтың белсенді қатысуы (ТБКЖ енгізу және жетілдіру кезінде белсенді қатысады және қолдау көрсетеді).

Тәуекелдерді басқару процесі

ТБКЖ ҚМГ қызметіне байланысты тәуекелдерді басқарудың дәйекті және нақты құрылымы ретінде қызмет етуге арналған. Компанияда тәуекелдерді басқарудың тік процесі және басқарудың барлық деңгейлерінде, жоғарғы деңгейден (ҚМГ) бастап желілік деңгейге дейін (ЕТҰ-ның өндірістік құрылымдық бөлімшелері) тәуекелдерді басқару жүйесінің жұмыс істеуі жолға қойылған. Әрбір лауазымды адам шешім қабылдау кезінде тәуекелдердің тиісінше қаралуын қамтамасыз етеді. Тәуекелдер қауіп-қатер туындаған кезде пайда болу ықтималдығы мен әсерін ескеретін сапалық және сандық құралдардың көмегімен бағаланады.

ТБКЖ жұмыс істеуі ҚМГ компаниялар тобын басқарудың бизнес-процестеріне біріктірілген өзара байланысты жеті процесті қамтамасыз етеді:

1. мақсат қою (стратегиялық, орта мерзімді және қысқа мерзімді жоспарлау мақсаттарын байланыстыру);
2. тәуекелдерді/тәуекел-факторларды сәйкестендіру (ҚМГ компаниялар тобы қызметінің барлық түрлерінің, бизнес-процестерінің басталуы жоспарланған мақсаттарға қол жеткізу және қойылған міндеттерді іске асыру қабілетіне теріс әсер етуі мүмкін тәуекелдердің әсеріне ұшырауын айқындау). Тәуекелдерді және оларға сәйкес келетін тәуекел факторларын анықтау үшін әртүрлі әдістер мен құралдардың комбинациясы қолданылады;
3. тәуекелдерді/тәуекел-факторларды бағалау және талдау (бағалау тәуекелдердің/тәуекел-факторлардың ҚНК-ге қол жеткізуге әсер ету дәрежесін айқындау мақсатында жүргізіледі; өндірістік /өндірістік емес тәуекелдер және оларға сәйкес тәуекел-факторлар олардың туындау ықтималдығы (іске асыру ықтималдығы) және әсер ету дәрежесі (ықтимал залал) бойынша талданады);
4. тәуекелдерді басқару (тән тәуекелдердің және оларға сәйкес келетін тәуекел-факторлардың жағымсыз салдарын және (немесе) туындау ықтималдығын азайтуға немесе ҚМГ компаниялар тобы қызметінің тәуекелдеріне байланысты залалдар туындаған кезде қаржылық өтем алуға мүмкіндік беретін шараларды әзірлеу және іске асыру процесі);
5. мониторинг және есептілік (тәуекелдер параметрлерінің өзгеру серпінін және тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралар мен бақылау рәсімдерін іске асыру тиімділігін бақылау; мониторингті ҚМГ тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау қызметі жүзеге асырады, тоқсан сайын Директорлар кеңесінің қарауына ҚМГ ЕТҰ жабылуын ескере отырып шоғырландырылған тәуекелдер бойынша есеп шығарылады);
6. ақпараттандыру және коммуникация (тәуекелдерді басқару процесіне қатысушыларды тәуекелдер туралы дұрыс және уақтылы ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, тәуекелдер, тәуекелдерге ден қою жөніндегі әдістер мен құралдар туралы хабардар болу деңгейін арттырады; тиісті ақпарат қызметкерлерге өз функцияларын тиімді орындауға мүмкіндік беретін белгіленген нысанда және мерзімде айқындалады, тіркеледі және ұсынылады);
7. ішкі ортаны құру (тәуекелдерді басқару процесінің жоғарыда баяндалған компоненттерін іске асыру ҚМГ компаниялары тобында тәуекелдер туралы, тәуекелдер иелерінің/тәуекел-факторлары иелерінің жауапкершілігі, тәуекелдерді белсенді басқару және уақтылы есеп беру туралы хабардар болудың жоғары деңгейінде және хабардар болудың тиісті «жоғары деңгейдегі екпінін» белгілеуге негізделген тәуекел-мәдениеттің дамуына ықпал етеді). ҚМГ ТБКЖ-ның барабар ұйымдық құрылымын құруға ұмтылады, ол тиімді корпоративтік басқаруға ықпал етеді, сәйкестендіру, бағалау, басқару және тәуекелдер бойынша есептілік үшін міндеттерді, өкілеттіктерді және жауапкершілікті тиісінше бөлуді қамтамасыз етеді.

Тәуекелдерді басқару процестерінің тиімділігі

ҚМГ-де тәуекелдерді басқару стратегиялық және операциялық мақсаттарға қол жеткізуге әсер ететін тәуекел оқиғаларының туындауының алдын алуға және туындаған кезде олардың әсерін шектеуге мүмкіндік береді. Тәуекелдерді басқару ҚМГ стратегиялық жоспарлау, корпоративтік басқару процесінде және қаржылық тұрақтылықты қолдауда ажырамас бөлігі болып табылады.

Тәуекелдерді, оның ішінде салықтық тәуекелдерді басқару тәсілдемесін тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесі (ТБКЖ) белгілейді.

ҚМГ тәуекелдерді басқарудың корпоративтік жүйесін (ТБКЖ) бизнесті жүргізу мен Компанияны басқарудың негізгі процестеріне ықпалдастырды. ТБКЖ ҚМГ құнының өсуі, оның пайдалылығы мен тәуекелдері арасындағы оңтайлы балансқа қол жеткізуге бағытталған.

ТБКЖ барлық маңызды тәуекелдерді (оның ішінде салықтық тәуекелдерді) уақтылы сәйкестендіруге, бағалауға және мониторингілеуге, сондай-ақ тәуекелдер деңгейін төмендету бойынша уақтылы және барабар шаралар қабылдауға бағытталған корпоративтік басқару жүйесінің негізгі компоненті болып табылады.

ҚМГ-нің және оның еншілес және тәуелді ұйымдарының (ЕТҰ) ТБКЖ жөніндегі саясатының қолданысы ҚМГ қызметінің барлық түрлеріне қолданылады.

Есептік жылда ТБКЖ дамыту және жетілдіру шаралары мен іс-шаралары

Компания ТБКЖ тұрақты жетілдіріп отырады және тәуекелдерді басқарудың нормативтік-әдістемелік базасын үнемі жақсартып отырады. ТБКЖ-ны үздіксіз дамыту мен жетілдіруге өзінің бейілділігін растай отырып, 2021 жылы Компания бірқатар шаралар мен іс-шараларды іске асырды:

• Компанияның Директорлар кеңесімен 2022 жылға бекітілген тәуекел тәбеті туралы өтініш, тәуекелдер тіркелімі және тәуекелдерді басқару жөніндегі іс-шаралар жоспары, тәуекелдер карталары, тәуекелдерге төзімділік деңгейлері және негізгі тәуекел көрсеткіштерінің тіркелімі (НТК) шоғырландырылған негізде дайындалды және бекітілді;
• корпоративтік басқарудың тәуелсіз диагностикасы шеңберінде «Тәуекелдерді басқару, бақылау және аудит» құрамдауышы бойынша BBB рейтингі алынды (анықтама ретінде BB – 2018 жылы);
• үйлестірушілердің тәуекелдер тіркелімі және Компанияның ұйымдық құрылымының өзгеруін ескере отырып, Компанияның тәуекелдер жөніндегі комитетінің дербес құрамы жаңартылды. Бір жыл ішінде Комитеттің 8 (сегіз) отырысы өткізілді, 26 (жиырма алты) мәселе қаралды және тиісті шешімдер қабылданды;
• Компанияның Директорлар кеңесінің әрбір отырысына ҚМГ қызметіне коронавирустық пандемия тәуекелдерінің әсері және қабылданып жатқан шаралар бойынша 7 (жеті) есеп-таныстырылым түрінде ақпарат дайындалды, сондай-ақ Компанияның Директорлар кеңесімен нақты сұраулар бойынша (кибер тәуекелдер, климаттық тәуекелдер және өзге мәселелер) өзара іс-қимыл жасау қамтамасыз етілді;
• Компанияның Директорлар кеңесі ҚМГ кредиттік тәуекелдерін басқару әдістемесін әзірледі және бекітті. ҚМГ контрагент-банктеріне лимиттер, сондай-ақ ҚМГ ОКУ есептеу моделі үшін қаржы құралдары мен дебиторлық берешек бойынша PD PiT және LGD көрсеткіштері жаңартылды;
• апта сайынғы есеп беру форматы енгізілді және Қорды ақпараттандыру мақсатында Компанияның негізгі оқиғалары мен тәуекелдері бойынша деректерді ұсыну қамтамасыз етілді.
• кейбір ЕТҰ-ларда тәуекелдерді басқарудың автоматтандырылған жүйесінің (ТБАЖ) жаңартылған нұсқасы тестілік іске қосылды;
• инвестициялық жобалардың тәуекелдерін бағалауға жобалар тиімділігінің негізгі көрсеткіштерін имитациялық моделдеу (стресс-тестілеу) енгізілді;
• «Тәуекелдерді басқару жүйесін енгізу» ЕТҰ қызметкерлерінің сұрауы бойынша ТБжІБҚ қызметкерлері онлайн-форматта екі оқыту семинарын өткізді;
• ТБжІБҚ тәуекел менеджерлерінің кәсіби біліктілігін тұрақты арттыру қамтамасыз етіледі, 2020-2021 жылдар аралығында халықаралық сертификаттар алынды, атап айтқанда: бір қызметкер – PRM-дан PRM, бір қызметкер – CFA және бір қызметкер – PMP. ТБжІБҚ-ның бес қызметкері ISO 31000:2009/2018 халықаралық стандарты бойынша сертификатталған (қызмет басшысы AT31000 сертификаттауынан, Қызметтің қызметкерлері С31000 сертификаттауынан өткен).

Сақтандырудың корпоративтік бағдарламасын әкімшілендіру шеңберінде:

• «Самұрық-Қазына» АҚ мен оның ЕТҰ тәуекелдерін сақтандыру өтелімін сүйемелдеу және жаңарту бойынша жұмыс атқарылды;
• ҚМГ ЕТҰ және бірлескен кәсіпорындарын қайта сақтандырудың корпоративтік бағдарламасын (БК) жабу кеңейтілді: ҚарашығанақПетролиумОперейтинг жобасы шеңберінде мүліктік тәуекелдерді сақтандыру шарты жасалды;
• АХҚО-мен және AFSA реттеушісімен валюталық реттеу, АХҚО құқықтық инфрақұрылымы және салық салу саласындағы мәселелер бірлесіп пысықталды;
• қаржылық есеп аутсорсингін, ішкі процестер мен бақылаулар құруды, соның ішінде сақтандыру, тәуекелдерді басқару және комплаенс, сондай-ақ ішкі құжаттаманы әзірлеуді қоса алғанда, KERC жұмысын ұйымдастыру және басқару жүзеге асырылды.

Тұрақты даму саласындағы есепті дайындаудағы корпоративтік басқарудың жоғары органының рөлі

Компанияның Жарғысына сәйкес орнықты даму саласындағы есепті бекіту ҚМГ Директорлар кеңесінің құзыретіне жатады.

ҚМГ Директорлар кеңесінің қауіпсіздік, еңбекті, қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитеті ҚМГ Директорлар кеңесі үшін орнықты даму саласындағы есепті бекіту туралы ұсынымды тексеретін және әзірлейтін ҚМГ органы болып табылады.

Тұрақты даму туралы есепте келтірілген деректерді растау үшін тәуелсіз тарап оны растауды жүзеге асырады, бұл өз кезегінде Есепте ашылатын ақпараттың сенімділігін және инвесторлар тарапынан сенімді арттыруға және нәтижесінде ҚМГ инвестициялық тартымдылығын жақсартуға ықпал етеді.

Аса маңызды мәселелер туралы хабарлау

ҚМГ директорлар кеңесін аса маңызды проблемалар туралы хабардар ету төмендегілерді қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, компанияның қызметі туралы тұрақты есептер арқылы жүзеге асырылады: ҚМГ Басқармасы төрағасының қызметтің негізгі өзгерістері жөніндегі есебі, еңбекті және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ақпарат, қаржы-шаруашылық қызметтің алдын ала нәтижелері бойынша есеп, жасалуына мүдделілік бар, Басқарма олар бойынша шешімдер қабылдаған жасалған мәмілелер туралы есеп, стратегияны орындау мәртебесін, қызметтің негізгі көрсеткіштерін және инвестициялық жобаларды шолу, ҚМГ шоғырландырылған даму жоспарын іске асыру туралы есеп, тәуекелдер бойынша есеп, Директорлар кеңесінің шешімдерін орындау туралы есеп, сондай-ақ Директорлар кеңесі комитеттері төрағаларының есептері.

Жоғарыда көрсетілген есептерге қосымша, ДК мезгіл-мезгіл хабардар етуі дереу талап етілетін мәселелерді айқындайды, мысалы, ҚМГ тобындағы ағымдағы жағдай туралы ақпарат, оның ішінде COVID-19 бойынша жағдай, операциялық қызмет және т. б., қаржылық көрсеткіштер туралы, өрт туралы есептерді қоса алғанда (тіпті мұндай оқиғалар есепті кезеңнен кейін болса да) ҚМГ тобы компанияларындағы еңбекті және қоршаған ортаны қорғау саласындағы елеулі оқыс оқиғалар туралы ақпарат. ҚМГ Директорлар кеңесінің қауіпсіздік, еңбек, қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі комитеті ҚМГ мен оның бизнес-бірліктеріне орнықты даму жүйесін енгізу және негізгі бизнес-процестерге орнықты даму қағидаттарын енгізу туралы есептерді, сондай-ақ ESG рейтингінің деңгейін арттыру жөніндегі жұмыстардың мәртебесі туралы ақпаратты тұрақты түрде қарайды және талқылайды.

Аса маңызды мәселелердің сипаты мен саны

Директорлар кеңесінің әрбір көзбе-көз отырысында қаралатын ҚМГ-нің еңбекті және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ақпаратты қарау шеңберінде Директорлар кеңесінің мүшелерін есепті кезеңге қарамастан, ҚМГ тобының компанияларындағы еңбекті және қоршаған ортаны қорғау саласындағы кез келген оқыс оқиғалар туралы жедел хабардар ету тапсырмасы берілді. Бұдан басқа, Директорлар кеңесі еңбекті және қоршаған ортаны қорғау саласындағы оқыс оқиғаларды тексеру рәсімі бойынша егжей-тегжейлі ақпаратты, сондай-ақ ҚМГ компаниялар тобында оқыс оқиғаларды азайту жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеуді сұрады. Директорлар кеңесі ҚМГ Басқармасына өзгерген сыртқы ортаның жағымсыз факторларын (коронавирус пандемиясының әсері, мұнай бағасының төмендеуі, экспортқа газ жеткізудің төмендеуі және ішкі нарыққа газ жеткізуден болатын шығындардың тиісті ұлғаюы) сипаттауды қамтитын іс-шаралар жоспарын, осындай факторларға ден қою жөніндегі іс-шараларды, мерзімдер мен Директорлар кеңесінің қатыстырылуын дайындауды тапсырды.

Директорлар кеңесі ҚТГ «Самұрық-Қазына» АҚ-ға беру процесіне, оның ішінде ҚМГ үшін ықтимал тәуекелдерді талқылауға белсенді түрде қатыстырылды.

Тәуекелдер бойынша есепті тоқсан сайынғы негізде талқылау шеңберінде белгісіз тәуекелдер мен сценарийлерді модельдеу бойынша жұмысты ұйымдастыру бойынша ұсыныстар дайындау тапсырмасы әзірленді. Сондай-ақ Директорлар кеңесі мұнайға әлемдік бағаның қазіргі құлдырауын және тәуекелдерді басқару жөніндегі шараларды ескере отырып, бедел тәуекелдері мен өтімділік тәуекелдеріне талдау дайындауды тапсырды. Директорлар кеңесінің назарына пандемия тәуекелдерінің ҚМГ қызметіне әсері туралы ақпарат жеткізілді.

ҚМГ-нің қаржы-шаруашылық қызметі туралы есептерді талқылау кезінде Директорлар кеңесі таза пайда мөлшері деңгейінің төмендеу себептерін анықтау бойынша жұмыс жүргізуді тапсырды.

Директорлар кеңесінің мүшелеріне ҚМГ компаниялар тобының қызметіне COVID-19 әсері жөнінде ақпарат апта сайынғы негізде жіберіледі.

Директорлар кеңесіне ҚМГ мұнай өңдеу зауыттарының негізгі көрсеткіштерін бәсекелестік талдау бойынша бенчмаркингтік зерттеу нәтижелері бойынша, сондай-ақ Жаңаөзен қаласындағы жұмыспен қамту жағдайы туралы ақпарат ұсынылды.

Сыйақы саясаттары

ҚМГ Директорлар кеңесінің мүшелеріне сыйақы беру деңгейі ҚМГ Директорлар кеңесінің мүшелерімен жасалған шарттарға сәйкес «Самұрық-Қазына» АҚ Басқармасының шешімі негізінде белгіленеді.

ҚМГ Директорлар кеңесі мүшелерінің сыйақысы тіркелген болып табылады. Бұл ретте Директорлар кеңесінің Төрағасы үшін бекітілгеннен басқа, Директорлар кеңесінде Төрағалық еткені үшін қосымша сыйақы да көзделген.

Сыйақыны анықтау процесі

Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес «Директорлар кеңесінің мүшелеріне сыйақы беру деңгейі ұйымды табысты басқару үшін талап етілетін деңгейдегі Директорлар кеңесінің әрбір мүшесін тарту, ұстап қалу және уәждеу үшін жеткілікті болуға тиіс. Бұл ретте ұйымның Директорлар кеңесінің мүшесіне сыйақы белгілеу «Самұрық-Қазына» АҚ әзірлейтін әдіснамаға сәйкес жүзеге асырылады, бұл ретте ұйым үшін осы тұлғаның Директорлар кеңесінің құрамына қатысуынан күтілетін оң әсер назарға алынуға тиіс». Сондай-ақ, корпоративтік басқару кодексіне сәйкес, бірде-бір тұлға өзінің сыйақысымен байланысты шешімдерді қабылдауға қатыспауы тиіс.

Сыйақы мөлшерін айқындау тәртібін «Самұрық-Қазына» АҚ айқындайды. «Самұрық-Қазына» АҚ Басқармасының 2016 жылғы 26 қыркүйектегі шешімімен (№35/16 хаттама) Директорлар кеңесінің мүшелеріне сыйақы белгілеу тәртібін көздейтін «Самұрық-Қазына» АҚ компанияларының Директорлар кеңесінің құрамын қалыптастыру жөніндегі қағидалар бекітілді. Қағидалардың «Сыйақы және шығыстардың өтемақысы» 3-бөліміне сәйкес сыйақы мөлшерін белгілеу кезінде Директорлар кеңесі мүшесінің міндеттері, компания қызметінің ауқымы, ұзақ мерзімді мақсаттары мен міндеттері назарға алынады. Сыйақы тәуелсіз директорларға төленеді. «Самұрық-Қазына» АҚ тобына кіретін компаниялардың Директорлар кеңесінің құрамындағы «Самұрық-Қазына» АҚ өкілдеріне сыйақы «Самұрық-Қазына» АҚ Басқармасының шешімі негізінде айқындалады.

2021 жылы ҚМГ Директорлар кеңесінің мүшелеріне сыйақы мөлшерін анықтау үшін консультанттарды тартпады.

Еңбекке ақы төлеуге қатысты мүдделі тараптардың қатысуы

Сыйақы мөлшерін белгілеу тәртібін ҚМГ негізгі
акционері – «Самұрық-Қазына» АҚ айқындайды. Директорлар кеңесінің мүшелеріне сыйақы белгілеу тәртібін көздейтін «Самұрық-Қазына» АҚ компанияларының Директорлар кеңесінің құрамын қалыптастыру жөніндегі қағидаларға сәйкес сыйақы мөлшерін белгілеу кезінде Директорлар кеңесі мүшесінің міндеттері, компания қызметінің ауқымы, ұзақ мерзімді мақсаттары мен міндеттері назарға алынады. Сыйақы тәуелсіз директорларға төленеді. Ұйымдардың Директорлар кеңесінің құрамындағы «Самұрық-Қазына» АҚ өкілдеріне сыйақы «Самұрық-Қазына» АҚ Басқармасының шешімі негізінде айқындалады. Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитеті тәуелсіз директорларға кандидаттарға сыйақы мөлшері жөнінде ұсыныстар енгізеді.

ҚМГ Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитетінің отырыстарында қажеттілігіне қарай ҚМГ Директорлар кеңесі мүшелерінің сыйақысына байланысты мәселелер талқыланады. Есепті кезеңде Директорлар кеңесінің Тағайындаулар және сыйақылар жөніндегі комитеті ҚМГ Директорлар кеңесінің 2020 жылғы жұмыс қорытындылары бойынша қызметін өзін-өзі бағалау нәтижелерін қарады, оның шеңберінде ҚМГ Директорлар кеңесі мүшелерінің сыйақы деңгейі бағаланды.

Корпоративтік басқару кодексіне сәйкес, бірде-бір тұлға өзінің сыйақысымен байланысты шешімдерді қабылдауға қатыспауы тиіс.

GRI 102-15, 102-30, 102-35, 102-36, 102-37, 102-38, 102-39 көрсеткіштері туралы толығырақ ақпарат (тәуекелдерді басқару, Директорлар кеңесінің сыйақысы) ҚМГ сайтындағы https://kmg.kz/kaz/investoram/reporting-and-financial-result/ 2021 жылғы ҚМГ-нің жылдық есебінде көрсетілген.