Адам құқықтарын сақтау және әлеуметтік қолдау

Әлеуметтік тұрақтылық

Компания ҚР еңбек заңнамасының талаптарын қатаң орындайды және оның нормаларын бұзбайды, оларға сәйкес ешкім тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайы, жынысы, нәсілі, ұлты, тілі, дінге қатысы, сенімдері, тұрғылықты жері, жасы немесе жеке кемшіліктер, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктерге тиесілілігі себептері бойынша еңбек құқықтарын іске асыру кезінде қандай да болмасын кемсітушілікке ұшырай алмайды. Есепті кезеңде кемсіту фактілері тіркелген жоқ.

Біз балалар еңбегін пайдаланбаймыз, мәжбүрлі еңбекті қолданбаймыз, олардың нәсіліне, дініне және жынысына қарамастан, барлық қызметкерлер тең құқықтары бар деп танылады.

Компанияның әрбір қызметкерінің еңбек саласындағы өз құқықтары мен бостандықтарын іске асыруға тең мүмкіндіктері бар. Бұдан басқа, Компания қызметкерлермен ұжымдық шартты жасасу, өзгерту, толықтыру жөніндегі келіссөздерге белсенді қатысады, келіссөздер жүргізу мерзімдерін қатаң сақтайды және тиісті бірлескен комиссиялардың жұмысын қамтамасыз етеді, келіссөздер жүргізу үшін қажетті ақпаратты ұсынады, ұжымдық шарт ережелерінің талаптарын қатаң орындайды.

Еңбек заңнамасына сәйкес кез келген қызметкердің өзінің өкілдері арқылы ұжымдық келіссөздерге қатысуға және ұжымдық шарттың жобасын әзірлеуге, сондай-ақ қол қойылған ұжымдық шартпен таныстыруға құқығы бар.

Компанияның қызметінде қауымдастық бостандығына арналған құқықтарды қандай да бір шектеу және қызмет түрлері немесе аумақтық белгісі бойынша ұжымдық келіссөздер жүргізу көзделмеген. Біз әлеуметтік жауапты компания ретінде осы құқықты толығымен қолдаймыз және біріктіруде қызметкерлердің бостандығына арналған құқығын іске асыру үшін қолайлы орта құрамыз.

Біріздендіру мақсатында Ұжымдық шарттың үлгілік нысаны әзірленді, ол еңбекақы төлеуді ұйымдастыру, әлеуметтік қолдау көрсету, еңбек жағдайлары, жұмыс және демалыс режимі және т.с.с. үшін бірыңғай қағидаттарды белгілейді. Ұжымдық шарттың үлгі нысанында ұжымдық еңбек даулары туындаған жағдайда оларды шешу алгоритмі қадамдық түрде жазылған. ҚМГ Тобы бойынша ұжымдық шарттарды әзірлеуге қойылатын үлгілік талаптар еңбек қатынастарын заңнамалық негізде құруға, қызметкерлер үшін жеңілдіктерді негізсіз арттыруға немесе азайтуға жол бермеуге, қақтығыстарды болдырмау және шиеленіс шешу мақсатында еңбек даулары туындаған кезде жүйелі іс-қимылдарды ұсынуға мүмкіндік береді.

ҚМГ тобына кіретін кәсіпорындардың еңбек ұжымдарында әлеуметтік тұрақтылықты қолдау мақсатында Компания ЕТҰ қызметкерлері арасында наразылық пен шиеленістің туындауының алдын алуға бағытталған шаралар кешенін іске асырып жатыр. Қабылданған шаралар кәсіпорындардағы жағдайды бақылауға және өндірістік процестің үздіксіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Мәселен, еңбек ұжымдарының әлеуметтік тұрақтылығын қолдауға қызметкерлерді әлеуметтік қолдау мәселелері айтарлықтай үлес қосады.

Бүгінгі таңда ҚМГ тобы бойынша 24¹⁴ өндірістік кәсіпорында ұжымдық шарттар жасалған. 2021 жылы ұжымдық шарттармен қамтылған ҚМГ компаниялар тобы қызметкерлерінің саны шамамен 43¹⁵ мың адамды құрады (2020 жылы 56 066, 2019 жылы 58 710 адам) (ҚТГ мен оның ЕТҰ-сын есепке алмағанда).

ҚМГ кәсіпорындарының барлық ұжымдық шарттарында қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелері, сондай-ақ жұмыс істемейтін зейнеткерлер үшін әлеуметтік қолдаудың небәрі отыз бес түрі қарастырылған.

Әлеуметтік пакет

ҚМГ өз қызметкерлеріне әлеуметтік жәрдемақылар, кепілдіктер мен өтемақылардың алуан түрін (еңбек демалысына сауықтыруға арналған материалдық көмек, жүктілікке және босануға байланысты төлемдер, 1,5 жасқа толғанға дейін бала күтімі бойынша демалыста болған қызметкерлерге ай сайынғы төлемдер, еңбек ету қабілетінен жалпы айрылуына, мүгедектік алуына байланысты басқа жұмысқа ауыстыру мүмкін болмаған жағдайда еңбек шартын бұзу кезіндегі өтемақы, жерлеуді ұйымдастыруға қызметкердің қайтыс болуына байланысты біржолғы төлем, өндірістегі жазатайым оқиға салдарынан қаза тапқан қызметкердің отбасына біржолғы төлемді қамтитын кепілдендірілген әлеуметтік пакетті ұсынады. Сондай-ақ Компания науқастанған жағдайда ерікті медициналық сақтандыруға және Қазақстанның балалар сауықтыру лагерлерінде қызметкерлердің балаларының демалысын ұйымдастыруға әлеуметтік кепілдіктер береді.

Бұдан басқа, қызметкерлерге әлеуметтік қолдаудың қосымша түрлері ұсынылуы мүмкін. Әлеуметтік көмектің аталған түрлері ұжымдық шарттарда бекітілген, не кәсіпорынның ішкі нормативтік құжаттарында көзделген. Мұндай төлемдерге мерейтой, зейнет жасына жетуіне байланысты, неке қиылуына байланысты төлемдер, некеге тұрған кездегі қысқа мерзімді демалыстар, баланың тууына байланысты, туған-туыстарының қайтыс болуына байланысты жалақысы сақтала отырып, емделуге және медициналық операцияларға ақы төлеуге, егер емделуге жұмсалған шығындар сақтандыру бағдарламасында белгіленген лимиттен асып кеткен жағдайда, мүгедек қызметкерлерге, қызметкердің мүгедек балаларына, көп балалы және аз қамтылған отбасыларына және т.б. жатады.

2021 жылы ҚМГ тобында барлық әлеуметтік төлемдер мен кепілдіктер сақталып, ұжымдық шарттарға сәйкес төленді. Жалпы алғанда, 2021 жылы қызметкерлер мен жұмыс істемейтін зейнеткерлерді әлеуметтік қолдау 22 млрд теңгеден астам сомаға көрсетілді. Ағымдағы жылы қызметкерлерді әлеуметтік қолдау мөлшерін азайту жоспарланбаған.

Еңбек жағдайларын өзгерткен кезде Компания қызметкерді күнтізбелік он бес күннен кешіктірмей жазбаша хабардар етеді. Компания қызметіндегі маңызды өзгерістерге қатысты хабарлаудың ең аз кезеңі 4 аптаны құрайды.

ҚМГ үшін ішкі әлеуметтік бағдарланған бағдарламаларды іске асыру ерекше орын алады. Оларды ілгерілетуде, бірінші кезекте, Компания қызметкерлері үшін қолайлы жағдайлар жасауға баса назар аударылады. Бұл материалдық ынталандыру, кәсіби өсуді бекіту және арттыру, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары. Әлеуметтік шиеленістің алдын алу, еңбек даулары мен жанжалдардың туындауы мәселелері ерекше назар аймағында.

Ішкі коммуникациялар

Қызметкерлермен және олардың өкілдерімен тұрақты сындарлы байланыс орнатылған. Ішкі коммуникациялардың бірыңғай жүйесі «кері байланыстың» тиімділігін арттыруға бағытталған. Кәсіпорындардың бәрінде әлеуметтік, тұрмыстық, өндірістік мәселелерді талқылау бойынша еңбек ұжымдарымен басшылықтың міндетті жоспарлы кездесулері өткізілуде.

Ішкі коммуникациялар жүйесінің негізгі міндеті қызметкерлерді қызметтің мақсаттары мен міндеттері туралы уақтылы хабардар ету, ұйымдағы ағымдағы жағдайды қызметкерлерге жеткізу, сондай-ақ қызметкерлердің көтерген мәселелерін «тыңдау» мүмкіндігі болып табылады.

Ішкі коммуникациялардың негізгі құралдары бірінші басшының еңбек ұжымдарымен есеп беру кездесулері, кәсіпорын басшылығының кәсіподақтармен кездесулері, қызметкерлерді бірінші басшының жеке мәселелері бойынша қабылдауы және т. б. болып табылады.

Еңбекке ақы төлеу, әлеуметтік қолдау мәселелерінен басқа, қызметкерлердің әлеуметтік көңіл-күйінің маңызды факторларының бірі еңбек жағдайлары, оның ішінде әлеуметтік-тұрмыстық мәселелер болып табылады. Кен орындарында, әсіресе вахталық жұмыс әдісі қолданылатын жерлерде лайықты өмір сүру жағдайлары, санитарлық-гигиеналық үй-жайлар, асханалар, демалыс және тынығу, спорт орындары қамтамасыз етілген.

Бұдан басқа, 2021 жылы «Самұрық-Қазына» АҚ әлеуметтік өзара іс-қимыл және коммуникациялар орталығы әлеуметтік тұрақтылық индексіне (ӘТИ) жыл сайын өлшеу жүргізді. Жүргізілген әлеуметтік тұрақтылық зерттеулеріне сәйкес 2021 жылы Компаниядағы әлеуметтік тұрақтылықтың интегралдық көрсеткіші 79 процентті құрады.

Зерттеу қорытындысы бойынша барлық анықталған қауіпті аймақтар бойынша әрбір кәсіпорын бойынша әлеуметтік тұрақтылық көрсеткіштерін анықтау барысында анықталған қауіпті аймақтарды азайту және алып тастау жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленеді, онда қызметкерлердің әлеуметтік көңіл-күйіне әсер ететін кәсіпорындар қызметі саласының анықталған проблемалары қамтылады (ішкі коммуникациялар, тамақтану сапасы, тұрмыстық жағдайлар, жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз ету, оқыту, мансаптық өсу және т. б.).

Сондай-ақ, 2021 жылы ҚМГ корпоративтік орталығының әкімшілік-басқару қызметкерлерін тарту және қанағаттандыру бойынша сауалнама жүргізілді, бұл есепті кезеңде 83% құрады (2020 жылы – 81%,
2019 – 62%).

ҚМГ-нің барлық өндірістік кәсіпорындарында әрбір қызметкердің кәсіпорын басшылығына сұрақтармен жүгіну және ішкі коммуникациялар құралдарын енгізу арқылы уақтылы жауап алу мүмкіндігі регламенттелген, оған сәйкес жылына екі рет бірінші басшылардың еңбек ұжымдарымен есеп беру кездесулері, басшылардың кәсіподақпен кездесулері жүйелі түрде өткізіп тұрады.

2021 жылы елдегі эпидемиологиялық жағдайға байланысты бірінші басшылардың еңбек ұжымдарымен есептік кездесулері онлайн форматта өткізілді.

Сондай-ақ ЕТҰ-да жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасында тікелей коммуникациялардың тиімді тетіктерін құру және қолдау, ЕТҰ-дағы қызметтің мақсаттары мен міндеттері туралы қызметкерлерді уақтылы хабардар ету, кәсіпорындағы ағымдағы жағдайды жұмыскерлерге жеткізу, жұмыскерлерде кәсіпорынның оң бейнесін қалыптастыру, ЕТҰ-дағы еңбек ұжымдарында әлеуметтік-психологиялық ахуал параметрлерін қадағалау мақсатында ЕТҰ-ның бірінші басшылары жұмыскерлерді жеке мәселелер бойынша қабылдауды жүзеге асырады, әрбір ЕТҰ-да бірінші басшының блогы, корпоративтік ақпараттық сайты құрылды, еңбек ұжымдарына дейін корпоративішілік ақпаратты жеткізу үшін бейне хабарландыруларға арналған мониторлар орнатылды. Қызметкерлерді жедел хабарландырулармен және хабарламалармен хабардар ету үшін ақпараттық стендтер қолданылады.

Басшылық ЕТҰ кәсіподағымен ұжымдық шартты орындауға, еңбек тәртібінің жай-күйіне, еңбек ұжымының өтініштерін қарауға, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелеріне, әлеуметтік жеңілдіктер мен өтемақылар беруге және кәсіпорында басқа да әлеуметтік-маңызды мәселелерге қатысты неғұрлым өзекті мәселелер бойынша кездесулерді тоқсан сайын өткізіп тұрады.

Кәсіподақтар

Компанияның кәсіподақтармен өзара іс-қимылы салалық және өңірлік деңгейлерде еңбек заңнамасымен белгіленген әлеуметтік әріптестік шеңберінде жүзеге асырылады. Салалық деңгейде өзара іс-қимылдың негізгі параметрлері (әлеуметтік кепілдіктер, еңбекті ұйымдастыру мәселелері, еңбекақы төлеу, жұмыспен қамту, гендерлік және жастар саясаты, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, еңбек жанжалдарының алдын алу мен шешу және т.б.) ҚР мұнай-газ, мұнай өңдеу және мұнай-химия салаларындағы 2020–2022 жылдарға арналған салалық келісімде айқындалған, оны әзірлеуге ҚМГ және оның кәсіпорындарының өкілдері белсенді түрде қатысты.

ҚМГ тобында жергілікті кәсіподақтарды ескере отырып, 28 кәсіподақ комитеті жұмыс істейді, олар 35 мыңнан астам қызметкердің мүдделерін қорғайды (ҚТГ мен оның ЕТҰ-сын есепке алмағанда).

Өңірлік деңгейде әлеуметтік әріптестік жөніндегі облыстық комиссиялар жұмыс істейді, олардың шеңберінде жұмыспен қамту және еңбекті қорғаудың өңірлік мәселелерінен басқа, нақты ұжымдық еңбек даулары да қарастырылады. ҚМГ-нің барлық компанияларында келісім комиссиялары құрылып, жұмыс істеуде.

Қызметкерлердің денсаулығын басқару жөніндегі ҚМГ бағдарламасы

«ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-тың 2022-2031 жылдарға арналған Даму стратегиясының «Тұрақты даму және өндірістің көміртегі сыйымдылығын үдемелі төмендету» стратегиялық мақсаты шеңберінде «Персоналдың денсаулығын басқару» стратегиялық бастамасын іске асыру жоспарланды.

2021-2022 жылдары «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ тоғыз ЕТҰ-да (ҚММ, ЕМГ, АМӨЗ, ҚТО, ҚТМ, ҚОА, ӨМГ, ММГ, КБМ) ерікті медициналық сақтандыру/қызмет көрсету және өнеркәсіптік медицина тұрғысынан денсаулықты басқару процестерінің диагностикасы жүргізілді.

Нәтижесінде ҚМГ қызметкерлерінің денсаулығын басқару бағдарламасы тұжырымдамасының жобасы үш негізгі бағытқа бағдарланған бастамалармен әзірленді:

• пандемиямен және оның салдарларымен күрес;
• кәсіби аурулардың алдын алу;
• сандық құралдарды қолдану арқылы қызметкерлердің салауатты өмір салтына деген ынтасы мен хабардарлығын арттыру.

Тұжырымдаманың мақсаты ҚМГ компаниялары тобында қызметкерлердің денсаулығын басқарудың ашық процесін құру және медициналық-профилактикалық қамтамасыз ету жүйесін жетілдіру (денсаулықты сақтау, нығайту және жақсарту) болып табылады.

Компанияның медициналық қызмет көрсету және өнеркәсіптік медицина стандарттары шеңберінде 2022-2023 жылдары әзірлеуі тиіс персоналдың денсаулығын басқару жөніндегі ҚМГ бағдарламасының негізгі міндеттері:

• Қолданыстағы НҚА сәйкес және Компания тобы жұмысының ерекшелігін ескере отырып, пандемиямен және оның салдарымен күрестің індетке қарсы шараларын оңтайландыру;
• Кешенді тәсілдеме қағидаттарымен Компаниялар тобы қызметкерлеріне медициналық қызмет көрсетудің тиімді жүйесін енгізу және ҚР денсаулық сақтау саласында ұсынылатын медициналық қызметтердің барлық мүмкіндіктерін пайдалану арқылы кәсіби аурулардың даму қаупін азайту;
• Компания қызметкерлерінің салауатты өмір салтына тартылуын және уәждемесін күшейту тетіктерін әзірлеу.